İngiltere Dışişleri Bakanı Liz Truss 27 Nisan 2022’deki açıklamasında “Tayvan’ın Çin’e karşı korunma ihtiyacını vurgularken, NATO’nun Hint-Pasifik bölgesinde güvenliği arttırmaya çalışması gerektiğini” belirtti. Birde Truss “küresel bir NATO”dan bahsederek “Pasifik’in korunması için Japonya ve Avustralya gibi müttefiklerle ve 10 üye ülkeden oluşan ASEAN’la (Güneydoğu Asya Uluslar Birliği) birlikte Hint-Pasifik’te tehditleri önlememiz gerekiyor. Tayvan gibi demokrasilerin kendilerini savunabilmelerini sağlamalıyız” diyerek NATO’nun etki alanını genişletmeye çalıştığı tahminler arasında.

Daha önce Hint-Pasifik’te Çin’e karşı Avustralya, İngiltere ve ABD arasında 16 Eylül 2021’de AUKUS Güvenlik Paktı kurulmuştu (Yeni Asya, 18.09.2021). AUKUS’la birlikte, Batı’nın Hint-Pasifik stratejisinin geliştirildiği aşikârdır. ABD ve ASEAN arasında 12-13 Mayıs 2022’de Washington DC’de özel bir zirve yapılacak olması ise, bu stratejinin geliştirildiğinin somut delilidir.

ASEAN ülkeleri, 2010’dan itibaren Batı ve Çin arasında bir tercih yapılmaya zorlanmışlardır. Ancak bu ülkeler kendi içlerindeki ekonomik ve siyasî konulara daha fazla eğilme zorunda kalarak, Batı ve Çin tercihinden bir süreliğine uzaklaşmışlardır.

Yine aynı stratejinin devamı ve NATO 2030 Gündemi’nin parçası olarak 8 Temmuz 2021’de Avustralya, Güney Kore ve Yeni Zelanda ile ilk kez NATO Dışişleri Bakanları toplantısı düzenlenmiştir. Taraflarca bu toplantının önemi, Rusya’nın Ukrayna’yı işgali ile daha da artmıştır. Hatırlanacağı üzere AUKUS’tan hemen sonra 24 Eylül 2021’de de ABD, Japonya, Hindistan ve Avustralya arasında bir Dörtlü Grup kurulmuştu (Yeni Asya, 28.09.2021). Washington, bugünlerde ASEAN ülkelerini koşullu da olsa Dörtlü Gruba katılabileceklerinin sinyalini veriyor. 

Bununla birlikte Tayland menşeili “Thai PBS World” haber sitesinden Kavi Chongkittavorn’a göre “Rusya’nın Ukrayna’yı işgali Avrupa’daki güvenlik dengesini sonsuza dek değiştirdi. Bunun dünya çapında uzun vadeli bir dalgalanma etkisi olacağına” değiniyor. NATO’nun öneminin tekrar artması, AB’nin ortak ordu kurmaya ciddi manada yönelmesi, Finlandiya ve İsveç’in NATO üyeliğini gündemlerine almaları, ABD’nin ASEAN’la zirve yapacak olması vb. gelişmeler güvenlik dengesinin dünya genelindeki dalgalanmalarıdır.

Diğer taraftan ABD’nin Çin’in genişlemesine karşı demokratik nitelikteki Endonezya, Malezya ve Filipinler’den oluşan bir güvenlik ittifakı kurulması ihtimalide mevcut.

ASEAN ülkelerinden Myanmar’ın askerî yönetiminin ve Laos’un da ağır borçlarından  dolayı bir süre daha Çin’in etkisinde kalacaktır. Kamboçya, Tayland ve Singapur’da demokratik seçimlerin yapılması bekleniyor. Ancak Singapur, Doğu Timor’un Çin’le artan ilişkileri nedeniyle, bu ülkenin ASEAN üyeliğine karşı çıkacağı düşünülüyor. Japonya ve Tayland arasında 2 Mayıs 2022’de ekonomik, savunma donanımı ve teknoloji transferi konularında bir anlaşma planladıklarını açıkladılar. 

Tüm bu gelişmeler kapsamında, ABD’de yapılacak ASEAN zirvesi önemli. ABD’nin, ASEAN’ı ne ölçüde Çin’e karşı pozisyon aldıracağı, küresel NATO’nun gidişatını da belirleyecek ihtimallerdendir.