Beşir, 1989’da darbe ile geldiği iktidara, 11 Nisan günü ordunun darbesi ile veda etti.

Yüksek ekmek fiyatları, döviz sıkıntısı, işsizlik, yoksulluk, gelir dağılımı adaletsizliği, insan hakları ihlâlleri, anti demokratik uygulamalar, muhaliflerin tutuklanması vb. sebepler 30 yıllık Beşir yönetiminin sonunu getirdi.

Beşir, 2011’de Güney Sudan’ın bağımsızlığını kabul etmesi ile Batı’nın üstü kapalı desteğini almıştı. Ancak Güney’in ayrılması ile Sudan yönetimi petrol gelirlerinin yüzde 75’ini kaybetti. Petrol geliri kaybı beraberinde yüzde 60’lık döviz kaybına da sebep oldu. IMF’in tavsiyelerine uyan Hartum, başta demiryolları ve limanları özelleştirerek birçok Sudanlı’nın işsiz kalmasına yol açtı. Yüksek enflasyon, para birimi Cüneyh’in aşırı değer kaybetmesi, akar yakıt istasyonlarında uzayan kuyruklar, Beşir’in 2020’ye kadar devlet başkanı kalabilmesi için Anayasa değişikliğine gitmek istemesi toplumsal kesimleri ayaklandırdı. İktidardan uzaklaştırılan Beşir’i, Batı da kurtar(a)madı.

11 Nisan günü uluslar arası haber kaynakları Sudan ordusunun önce televizyon binasını ele geçirdiğini ve sonrasında da ordunun darbe bildirisini Savunma Bakanı ve Birinci Başkan Yardımcısı Awad İbn Awf okudu. Awf, darbe bildirisinin Silâhlı Kuvvetler adına Yüksek Güvenlik Komitesi, Ulusal İstihbarat ve Güvenlik Hizmetleri (NISS), Hızlı Destek Güçleri (RSF) ve Polis Kuvvetleri’nin desteğinde açıklandığını vurguladı.

Awf darbe bildirisinde ayrıca “iki yıllık bir geçiş süreci ve bu süreçte ülkeyi yönetecek Geçici Askerî Konsey oluşturulması, 2005 yılında ilân edilen Geçici Anayasa’nın askıya alındığını, üç aylık acil durum ilân edildiğini, bütün siyasî tutukluların serbest bırakıldığını, hükümeti ve parlamentoyu feshettiklerini, siyasî partilerin kurularak geçiş dönemi sonrasında serbest ve adil seçimlerin yapılmasını, daimî bir Anayasa yapılacağını” duyurdu.

Sudan’da Beşir’in iktidardan uzaklaştırılması muhalefeti tatmin etmemiş görünüyor. Çünkü darbeci Beşir, yine bir askerî darbe ile devrildi. Awf’ın okuduğu darbe bildirisinde yeni darbeciler tarafından halka serbest seçimler, yeni partiler kurma, yeni Anayasa gibi demokratik haklar vaat ediliyor. Bununla birlikte yönetimin Geçici Askerî Konsey’e devredileceği belirtiliyor. İşte bütün bunlar sokaktaki toplumsal kesimlerin taleplerini karşılamıyor. Sudanlılar komşu Mısır’daki Arap Baharı sürecinde neler yaşandığını biliyorlar.

Muhalefetteki Sudan Kongre Partisi (SCoP) Başkanı Ömer El Degair “askerî darbe beyannamesindeki kaydedilenlerden hayal kırıklığına uğradıklarını, rejimin yerine yeni darbecilerin gelmesinin Beşir rejimini yeniden üretme girişimi olacağından” endişe duyduklarını belirtiyor.

Ülkedeki protestoları koordine eden Sudan Profesyonelleri Derneği (SPA) de “Savunma Bakanı tarafından yapılan bildiriyi kabul etmediklerini ve kapsamlı değişim sağlanana kadar gösterilere devam edeceklerini, kurumları yeniden üreten askerî darbeyi istemediklerini” açıkladı.

Muhaliflerce açıklanan “Özgürlük ve Değişim Güçleri Ortak Bildirgesi”ni destekleyenlerle, yeni darbeciler arasında diyalog olmadığını ifade eden SPA sözcüsü “darbeyi gerçekleştirenlerin, iktidarı devrimi temsil eden sivil bir geçici hükümete devredinceye kadar eylemlere devam etmeleri çağrısında” bulundu.

Ülkenin önemli muhalif unsurlarından Malik Aggar liderliğindeki Sudan Halkının Kurtuluş Hareketi (SPLM-N) de, “yeni darbenin İslâmcı generallerin üstünlüğünün devamı anlamına geldiğini ve bu üstünlüğün orta-küçük rütbeli ordu mensuplarına karşı misillemeye işaret ediyor” beyanında bulunuldu. Bununla birlikte Sudan Halkının Kurtuluş Hareketi (SPLM-N)’nin liderlerinden Abdel Azizi El Hilu, Sudan’da yönetimin askerlerden sivillere geçmesini desteklemek için 2011’den beri silâhlı mücadele ettikleri Mavi Nil ve Güney Kordofan’da tek taraflı ateşkes ilân etti.

Sudan Devrim Cephesi’nin en önemli bileşenlerinden biri olan Sudan Kurtuluş Ordusu-Minni Minnwi (SLA-MM) de ülkenin önde gelen muhaliflerindendir. Minni Minnwi müstear ismini kullanan muhalif akımın liderinin asıl adı Süleyman Arcua’dır. Arcua, ülkesindeki gelişmeler hakkında “Sudan Kurtuluş Ordusu’nun rejimin devrilmesi için savaşmaya devam edeceğini” vurgulayarak sürecin peşini bırakmayacakları mesajını vermiş oldu.

Sudan Adalet ve Eşitlik Hareketi’nden Gibril İbrahim ise “yeni darbeyi yapan askerlerin açıklamalarının hürriyet yolunda verilen şehitlere saygısızlık” dikkat çekmektedir.

Sudan Çağrı İttifakı Dış İlişkiler Sekreteri Yasir Arman, İttifak’ın darbecilere karşı olma sebeplerini “askerî darbe eski sistemin siyasî ve ekonomik yapılarını korumaktadır, darbeciler Beşir’in Ulusal Kongre Partisi’ne müdahale etmediler” şeklinde sıralıyor.

Afrika Birliği, İngiltere, ABD, Birleşmiş Milletler vb. uluslar arası aktörler Beşir’in, askerî darbe ile devrilmesine tepki gösterdiler.

Sudan Çağrı İttifakı ise Afrika Birliği, İngiltere ve ABD’ye “Sudan halkının barış ve demokrasi taleplerini desteklemeleri” konusunda askerî cunta üzerinde uluslar arası baskı yapılması çağrısında bulundu.