"Ümitvar olunuz, şu istikbal inkılâbı içinde en yüksek gür sada İslâm'ın sadası olacaktır."

Piyasalar

Bediüzzaman Diyarbakır’da

Abdülbakî ÇİMİÇ
29 Kasım 2021, Pazartesi
Bediüzzaman’ın Hayatı’ndan Tesbitler (151)

Bediüzzaman, Diyarbakır’a geldiğinde ilim ve mektep ehli ile toplantılar düzenler. Meşrûtiyet ve hürriyet konularını anlatır. Özellikle Van’da kurulmasını istediği Medresetü’z-Zehra hakkında geniş bilgi verir. Çünkü Şark’ta Medresetü’z-Zehra namında fünun-u cedideyi, ulûm-u medaris ile mezc ve derc ederek okutulacağı bir dârülfünunu mutazammın pek âli bir medrese tesisi Bediüzzaman’ın gaye-i hayâlidir. “Maksadını müphem bırakma, ne istersin?” sualine Bediüzzaman; “Câmiü’l-Ezher’in kızkardeşi olan, “Medresetü’z-Zehrâ” namıyla dârülfünûnu mutazammın pek âli bir medresenin Bitlis’te ve iki refikasıyla Bitlis’in iki cenahı olan Van ve Diyarbakır’da tesisini isteriz.”1 şekliyle cevap verir. Bediüzzaman’ın Diyarbakır’a gelişi, bölgenin tarikat ve medrese ehli tarafından da büyük bir ilgi ile karşılanır.

BEDİÜZZAMAN DİYARBAKIR’DA NEREDE KALIR?

Bediüzzaman Hazretleri Şark vilayetlerini ziyareti esnasında kaynaklara göre “Bu yüzyılın başlarında (1910 yılında) Diyarbakır’da Cemilpaşaların konağında 7 gün, Hz. Ömer Camii imam odasında 40 gün, Zinciriye Medresesi’nde 15 gün kalmıştır.” (Daha sonraki yıllarda Diyarbakır’da kalıcı olarak kalmak istemesine rağmen sürgün hayatı sebebiyle Diyarbakır’da kalamamış, ancak Diyarbakır’da hizmet etmenin öneminin altını çizmiş, onun yerine talebeleri bu hizmeti yerine getirmiştir.)

MEDRESETÜ’Z-ZEHRA’NIN BİR ŞUBESİ DE DİYARBAKIR’DA OLMALIDIR

Bediüzzaman, “Câmiü’l-Ezher’in kızkardeşi olan, “Medresetü’z-Zehrâ” namıyla dârülfünunu mutazammın pek âli bir medresenin Bitlis’te ve iki refikasıyla Bitlis’in iki cenahı olan Van ve Diyarbakır’da tesisini” 2 ister. Bediüzzaman, bir dârülfünunu mutazammın pek âli bir medrese özelliğini taşıyan Medresetü’z-Zehra’nın kurulma yerleri olarak üç il seçmiştir. Bunlar Diyarbakır, Bitlis ve Van’dır. Bu medresede Türkçe, Arapça ve Kürtçe dillerinin “Lisân-ı Arabî vâcip, Kürdî câiz, Türkî lâzım kılmak.” 3 şeklinde ifade ederek kullanılmasını tavsiye ederek Şarkî Anadolu’nun eğitim problemlerine ışık tutmuştur. Bu yüzyıl başlarında (1910 Yaz ayları) bölge gezilerinde Diyarbakır ilk planda yer almıştır. Muhâkemât ve Münâzarât isimli eserlerin taslağının bu bölgede hazırlanması, İşârâtü’l İ’câz isimli eserin Diyarbakır’da Cevdet Bey’in evinde tebyiz edilmiş olması 4, ayrıca harpte İşârâtü’l İ’câz’ın yazılışına bir Diyarbakırlı’nın hizmet edişi de çok önemlidir.

BEDİÜZZAMAN VE DİYARBAKIR ULU CAMİİ

Bediüzzaman Hazretleri’nin Diyarbakır’daki ilk duraklarından birisi Diyarbakır Ulu Camii’dir. Bu Cami alelâde bir Cami olmayıp beşinci harem-i şerif olarak bilinir. Diyarbakır Ulu Camii dört dine ibadetgâhlık yapmış Mukaddes bir Mabed’dir. Diyarbakır Ulu Camii’nin önemli mânevî bir özelliği vardır: Anadolu’nun ilk camii olup, Diyarbakır’ın fethinden bugüne hiçbir zaman düşman işgaline uğramamıştır. Ulu Cami beş Harem-i Şerif’den birisi olarak bilinir. Bunlar: 1. Mescid-i Haram, 2. Mescid-i Nebi, 3. Mescid-i Aksa, 4. Şam Emevî Camii, 5. Ulu Cami (Diyarbakır) 5

ULU CAMİ VE RİSALE-İ NUR DERSLERİ

Ulu Cami’yle Bediüzzaman Hazretleri’nin ilişkilerine üç açıdan yaklaşılabilir. 1) Bizzat kendisinin burada yaptığı vaazlar. 2) Bu camide yapılan Risale-i Nur hizmetleri. 3) Bu cami emekli imamının Bediüzzaman’la ilgili hatıraları. Bediüzzaman’ın 1910’lu Yıllarda Cevdet Beylerde (O zamanki Diyarbekir valisi) ve Cemil Paşalar’da kaldığını biliyoruz. 6 Hoca Ömer Duran: “Bediüzzaman’ın Diyarbakır Ulu Cami’de çok namaz kıldığını yaşlılar ifade ediyor” demiştir. Ulu Cami’nin yanındaki Zinciriye Medresesi’nde 15 gün kalışı da, Bediüzzaman’ın Ulu Cami’de namaz kıldığını gösteren emarelerdir. Bediüzzaman Diyarbakır’da ikamet etmek istemiştir. Ölümünde de buraya gelmek istemiştir. Ancak Kader-i İlâhî olarak vefat ettiği gün Diyarbakır müftüsü Ulu Camii’nde namazını kıldırmıştır. 7 Bediüzzaman’ın çok arzu ettiği halde kalamadığı, kendi yerine görevlendirdiği Mehmet Kayalar en hassas dönemde Diyarbakır Ulu Cami’de ders yapmıştır. Risale-i Nur’un Diyarbakır’ın camilerinde okunmasına başlandığında Ulu Cami’de azim bir cemaate Risale-i Nur okurdu. 8 1959 yılında, Diyarbakır başta olmak üzere, Nurlar’ın camilerde okunmasına başlanmıştır. 9

Bediüzzaman Ulu Cami’nin bitişiğindeki Zinciriye Medresesi’nde 15 gün kalmış, şark ulemasının sorularını cevaplandırmıştır. Hâliyle namazı da bitişiğindeki Ulu Cami’de kılmıştır. 10

Bediüzzaman’ın, Diyarbakır’dan sonra bölgenin önemli yerleşim birimlerinden Siverek’e uğradığı ve Siverek Kalesi’ne yakın bir yerde kaldığı söylenir. Daha sonra Hilvan’ın güneyinden Karahisar Köyü eski güzergâh yolundan Urfa’ya gelmiş olması muhtemeldir.

Dipnotlar:

1- Eski Said Dönemi Eserleri (Münâzarât), 2013, s. 290. 

2- Age, s. 290. 

3- Age, s. 290. 

4- O günün Diyarbekir Valisi bulunan Cevdet Bey’in evinde tebyize çekmeye başlamıştır.

5- Prof. Dr. Yusuf Kenan Haspolat, Bediüzzaman Ve Diyarbakır, Eylül 2013, 1. Baskı, s. 3. 

6- Necmeddin Şahiner ‘Son Şahitler Bediüzzaman Said Nursî’yi anlatıyor, 2004, Cilt: 4, s. 321; İşaratü’l İ’caz, s. 108. 

7- Abdülkadir Badıllı, Mufassal Tarihçe-i Hayatı, C. III, 1998, s. 2129, 2174. 

8- www.mehmetkayalar.com 

9- Necmettin Şahiner, Son Şahitler, 17. Baskı, Cilt: 3, s. 287. 

10- Prof. Dr. Yusuf Kenan Haspolat, Bediüzzaman Ve Diyarbakır, Eylül 2013, 1. Baskı, s. 6,7.

Okunma Sayısı: 3425
YASAL UYARI: Sitemizde yayınlanan haber ve yazıların tüm hakları Yeni Asya Gazetesi'ne aittir. Hiçbir haber veya yazının tamamı, kaynak gösterilse dahi özel izin alınmadan kullanılamaz. Ancak alıntılanan haber veya yazının bir bölümü, alıntılanan haber veya yazıya aktif link verilerek kullanılabilir.

Yorumlar

(*)

(*)

(*)

Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış, Türkçe karakter kullanılmayan ve tamamı büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır. İstendiğinde yasal kurumlara verilebilmesi için IP adresiniz kaydedilmektedir.
  • Said Yüksekdağ

    1.12.2021 08:55:53

    Allah razı olsun..

  • Ali

    29.11.2021 15:37:28

    Üstad 1910 yaz başında; (Mayıs gibi) Başit Beytişebap aşiretlerinden sonra; Diyarbekir' e uğramış olmalı ki bu yaz ortası gibi, yani Temmuz ayı olabilir. Kronolojik bir eserde şu zamanda bu tarih, mutlaka kesine yakın doğrulanmalı.

  • H.ibrahim Karahan

    29.11.2021 05:53:39

    Allah razı olsun

(*)

Namaz Vakitleri

  • İmsak

  • Güneş

  • Öğle

  • İkindi

  • Akşam

  • Yatsı