Altına yazılan yorumlar ilginç. İş arıyorum diyerek o işverene başvurmuş olan da yazmış, eski çalışanı da.

“İktidara yağcılık yapıyor, şov peşinde” diyen de var, “söyledikleri doğru” diyen de. Ama büyük çoğunluk bu vesileyle bu sektörde doğru gibi görünen yanlışları ve gizlenen gerçekleri yazmış. 

Yorum yazanlar mesajların çoğuna Sosyal Güvenlik Kurumunu da Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığını da etiketlemişler. Yani onlar da haberdar. Bakalım sonucu ne olacak.

Biz yorumlardan çıkardığımız sonuçları size özetlemek isteriz:

1. Öncelikle anlaşılıyor ki sonuçlar bu işyerine özgü değil. Günübirlik hizmet sektöründe vasıfsız elemanlar açısından genel olarak yaşanan bir durum.

Üstelik aynı durum zincir mağazacılıkta da var marketçilikte de. Lokantacılıkta da var otelcilikte de. Kısmen sanayide de geçerli, tarım işçiliğinde de.

2. İşyerlerinde hangi statüde kaç eleman çalışacağı konusundaki genel düzenlemeler fiilen işlemiyor. Gerçek statü ile SGK kayıtlarında görünen statü farklı.

3. Gerçekte alınan ücret ile muhasebe ve dolayısıyla SGK kayıtlarında görünen ücret çoğu zaman farklı.

Bazen teşviklerden faydalanmak ve benzeri sebeplerle ücret gerçekte verilenden daha yüksek gösteriliyor. Ama çoğu zaman daha düşük sigorta primi ödeyebilmek gibi sebeplerle işveren kendi kayıtlarında gerçekte verdiğinden daha düşük ücret gösteriyor. 

4. Ücretin banka hesabına yatırılması yoluyla güvence altına alınması prensibi uygulamada işlemiyor. Zaten sadece görünen kısım hesaba yatırılıyor. Bazen de hesaba yatan elden geri alınıyor. 

5. “İşçiler faydalansın” denilerek verilen devlet teşviklerinden, zayıf durumdaki işçi değil gücünü kötüye kullanan işveren faydalanıyor. İstediği kadarını işçisine aktarıyor. 

6. Fazla mesai ve sınırları konusunda denetim neredeyse sıfır. Anlaşılıyor ki kanuna açıkça aykırı olarak 14 saate kadar uzayan günlük çalışma süreleriyle çalışılabiliyor. 

Hafta tatili, bayram tatili hakkı gibi haklar fiilen uygulanmıyor. Hakkını isteyene kapıyı gösteren çok.

7. Başka birçok konuda olduğu gibi bu konuda da devlet işlemiyor, çünkü denetim işlemiyor. 

Elbette denetim elemanları var, ama onları denetleyecek birileri olmadığı için olsa gerek, denetim denetim değil.

Meselâ personelin kaç saat çalıştığını kamera kayıtları yardımıyla ya da cep telefonlarının konum bilgisi yardımıyla tesbit etmek mümkün ama olmuyor.

8. Bütün bunlar ekonomideki kayıtdışılığın bir sonucu. 

Kayıtdışılık da denetimsizliğin sonucu elbette. 

9. Bu denetimsizliğin en ilginç sonucu da şu: İş Mahkemeye intikal ettiğinde “işçi yararına yorum” ilkesi devreye giriyor ve Mahkemeler çoğu zaman işçileri haklı buluyor. Ama şahitle, varsayımla… Yani el yordamıyla. Yani adalet de kör. 

10. Daha önemlisi, mahkemeyi ve adaleti adliye dışına çıkaran arabuluculuk sistemi hak arama imkânının önünü kesmek için kötüye kullanılıyor. 

Apartman dairesindeki ya da plazalardaki arabulucuda bir şekilde ikna edilen işçi, peşin aldığı üç kuruşa karşılık burada attığı imza ile artık işverenine karşı bütün dava haklarını kaybettiğini sonradan öğreniyor ama iş işten geçmiş oluyor. 

Yani konu günübirlik siyasetle ilgili değil. Doğrudan devletle ilgili. Bu sebeple hep diyoruz: Devlet önce denetimdir.