Ülkemizin yıldan yıla artan “beyin göçü ve sermaye göçü” sıkıntısıyla beraber değerlendirildiğinde, bu, üzücü olduğu kadar korkutucu da bir durum.

Bu konu birçok açıdan ele alınmalı elbette, ama bu yazımızda konuya “ifade özgürlüğü” bağlamında yaklaşmak istiyoruz.

Said Nursî düşüncelerin toplumda açıkça yayılması, tartışılması ve eleştirilmesi gibi bireyler ve topluluklar arası etkileşimlerin, kişisel ve toplumsal gelişim için de olmazsa olmaz bir şart olduğunu dile getirmiş ve bunun da ancak hür bir atmosferde olacağını savunmuştur.

Şöyle söylüyor: “Hürriyet-i fikir ve serbestiyet-i vicdan düsturu ile Risale-i Nur’un bir kısım şakirdleri; idareye dokunmamak şartıyla rejim ve usûlünüzü ilmen kabul etmezse ve muhalif amel etse, hattâ rejimin sahibine adavet etse, onlara kanunen ilişilmez”. Yani her türlü düşünce ve ifadeye, bunlar şiddet olaylarına veya birey haklarına tecavüze dönüşmediği sürece, özgürlük tanınmalıdır.

Bu yaklaşım, ifade özgürlüğünün kapsamı açısından çok önemli olan Hanyside v. Birleşik Krallık kararıyla tam anlamıyla örtüşmektedir. AİHM bu kararında ifade özgürlüğünün kapsamının toplumun bazı kesimlerini şoke edici fikirleri de kapsayacak kadar geniş tutulmasına gerekçe olarak demokratik bir toplumda böyle bir yaklaşımın şart olduğundan söz etmiştir.

Aynı şekilde Said Nursî hürriyet-i fikir ve hürriyet-i vicdan düsturunun en geniş manasıyla tatbik edileceği rejimin demokratik cumhuriyet olduğunu dile getirmiştir.

Yani fikirlerin korkusuzca, açıkça ve olabildiğince eleştirel şekilde ifade edilemediği toplumlarda demokrasiden söz edilemez.

İfade özgürlüğünün olmadığı bir toplumda herkesten ziyade gençler baskı altında kalır, özgüven kaybı yaşar ve karamsarlığa düşer.

Gençlerin tartışmalı, hatta toplumda ciddi anlaşmazlıklara sebebiyet veren konularda uç fikirleri bile kaygısızca müzakere etmesi ve özgün düşünceleri doğrultusunda hareket ederken başkalarından çekinmemesi gibi “görünüşte basit” ama bir toplumu yaşanabilir hale getiren normalleşmelere Türkiye’nin ve İslam Dünyasının ihtiyacı var.

İfade özgürlüğü hakkının kapsamlı yorumlanıp korunması hakkında Said Nursî Divan-ı Harp Müdafaasında muktedirlere şu şekilde sesleniyor: “Fikir ve söz hürriyeti verilse, sonra da muaheze olunsa acaba bîçare milleti ateşe atmak için bir plan olmaz mı? Böyle olmasa idi başka bahaneyle mevki-i tatbike konulacağı hayale gelmez mi idi?”

Her insan bu dünyaya açılan apayrı bir penceredir. Ancak farklılıkların kaçınılmaz olduğunu kabul ettikten sonra anlayacağız ki aynı zamanda bu farklılıkların değerlendirilmesi sayesinde toplumlar, hayatlar, ekonomiler gelişiyor. Büyük çığırlar açan akademik araştırmalarda yer alan insanların yaşadıkları toplumlardaki ifade özgürlüğünün gelişme seviyesine göz atıldığında bu iddiaların haklılığı anlaşılacaktır.

Şimdilerde insanlar eğitim enstitülerinde, tele-vizyon ekranlarında, kalabalık ortamlardaki konuşmalarında ve hatta elektronik ortamdaki yazışmalarında bile düşüncelerini dile getirmekte zorluklar yaşıyor. Gençler, birtakım ideolojileri eleştirdiğinde veya şahısları gücendirecek fikirleri açıkladığında başına geleceklerden korkuyor, toplumun gözünde yiyeceği yaftadan, hatta kaybedeceği iş imkânlarından ötürü, adeta “başkası gibi” davranmaya zorlanıyor, içine kapanıyor ve aklını kullanmayı bırakıyor. Bu trajik bir durum.

Gençler kalıplara girememe korkusuyla rol yapmayı bıraksın, kendisi olsun, rahat bir nefes alsın da hayallerine, önündeki işlerine odaklansın.