(Bu âyet, Hz. Peygamber’e (asm) ismiyle hitap etmenin veya kendisinden bahsederken sırf ismini söylemenin, ümmetlik terbiyesiyle bağdaşmayacağını ifade etmektedir.
Böyle durumlarda onun ismiyle beraber, Nebî (asm), Resûl (asm), Resûl-i Ekrem (asm), Peygamber Efendimiz (asm), Habibullah (asm)… gibi onu anlatan ve ona saygımızı ifade eden sıfat ve unvanları da söylemek yerinde olur.
Ayrıca, bir Müslüman olarak, Peygamberimizin (asm) ismini söyleyince, duyunca, okuyunca, “Allah’ın salât ve selâmı onun üzerine olsun” manasında “Sallâllahü aleyhi ve Sellem” dememiz de ona olan saygımızın bir gereğidir.) 2
“İslâmiyeti din olarak seçip Hz. Peygamber’in (asm) meclisine ilk defa katılanlarla, içlerinde kin ve nifak tohumu bulunan münafıklardan çoğunun; ‘Yâ Muhammed!’, ‘Yâ Ebâ’l-Kasım!’ gibi isim veya künyesini anarak seslenmeleri, hem Resûlullah’ı (asm), hem de şuurlu mü’minleri üzmekteydi.
“Rivayete göre Yahudiler, Hz. Peygamber’le karşılaştıklarında ‘Bizi gözet, bize istifade edeceğimiz bir şeyler söyle’ manasında ‘Ey Muhammed Râ’inâ’ derlermiş. Ancak ‘Râ’inâ’ derken ayn harfinin kesresini uzatarak ‘Râ’înâ’ şeklinde telâffuz ederlermiş. Bir rivayete göre bu kelime onların dilinde sövme (küfür) ifade eden bir kelimeymiş. Kaldı ki küfür anlamı olmasa dahi Arapçada bu kelimenin bu şekilde telâffuzu onun anlamını ‘bizim çobanımız’ şeklinde değiştirmekte olduğundan yine de hitap edileni bir şekilde aşağılama olmakta, konuşmada edeb sınırlarını aşmaktadır.” 3
Hz. Peygamber (asm), Allah katında öyle yüce bir mevkidedir ki, ona yapılan bir saygısızlık, küfür sayılıp bütün iyi işleri iptal ettirir. Zira ona gösterilen saygısızlık, onu, o görevle tavzif eden Allah’a saygısızlık demektir.
Bunun içindir ki, Cenâb-ı Hak, bunu bir saygısızlık ve nezaket dışı davranış olarak vasıflandırmakta ve Peygamber’e (asm), saygı ifade eden sıfatlarla seslenilerek hitap edilmesini emretmektedir. O bakımdan İlâhî muradı idrâk eden mü’minler, daha çok “Yâ Resûlullah!”, “Yâ Nebiyyallah!” gibi sözlerle Peygamber Efendimize (asm) seslenirlerdi.
Cenâb-ı Hak, yine, konunun önemine binaen bir başka âyet-i kerimede Peygamberimizin (asm) huzurunda nasıl konuşulacağı hususunu ve bunun âdâbını ifade ederek mü’minleri, tekraren ikaz etmektedir:
“Ey iman edenler! Allah ve peygamberin huzurunda ileri geçmeyin. Allah’tan korkun. Şüphesiz ki Allah işitendir, bilendir. Ey iman edenler! Seslerinizi peygamberin sesinin üstünde (onu bastıracak şekilde) yükseltmeyin. Peygambere birbirinize bağırdığınız gibi yüksek sesle bağırmayın. Seslerini Peygamberin yanında kısan kimseler, Allah’ın gönüllerini takva ile sınadığı kimselerdir. Onlara mağfiret ve büyük ecir vardır.” 4
Tabiîn’den Said b. Cübeyr’’in (ra), Peygamberimize (asm) hitap âdâbıyla alâkalı olarak, “Ya Resûlallah” diye hitap ederken sesi yumuşaklık, nezaket manasına gelen ‘rıfk’ ve mülâyemet manasındaki ‘lîn’ ölçüsünde tutun” dediği rivayet edilmiştir.
Haddi bilmenin zamanı, mekânı; dünü bugünü yok!
Efendimize (asm) hitap etme üslûbu, ilelebed, edep ile olmalı. Zira edep ve terbiye, nezaket ve saygı bir mü’minin; “ümmetiyim” diyenin önde gelen şiarıdır.
Dipnotlar:
1- Nûr Sûresi, 63.
2- Kur’ân-ı Kerim Meali, Hâdimü’l-harameyni’ş-şerifeyn Kral Fehd Mushaf-ı Şerif Basım Kurumu.
3- Prof. Dr. Bedrettin Çetiner, www.sonpeygamber,info
4 - Hucurat Sûresi, 1, 2, 3.