Bediüzzaman hayat döngümüzün dört önemli basamağından ve sonuç olarak da lezzeti ruhaniye ulaşmaktan söz eder. 

Bunlar sırası ile; 1- İman’ı Billâh, 2- Marifetullah, 3- Muhabbetullah, 4- Lezzeti Ruhaniyedir. Yaratılmamızdaki en büyük gaye, İman-ı Billâhtır. İlk yapılması gereken Allah’a iman etmek, O’na inanmak, varlığına ve birliğini tasdik etmekle yükümlülük başlar. Bu imanın gerçekten çok kuvvetli olması, her an yaşanabilen sıkıntılardan etkilenmemesi arzu edilen düzeydir. Fakat herkeste imanın farklı derecelerde olması, diğer basamakları da etkilediği bilinir. Aniden gelişerek yaşanan ve beklenmeyen sıkıntılı durumlarda, kişinin imanının ne kadar güçlü olduğuna dair testi başlar ve her şeyin Allah’tan geldiğine inanmakla, teslim olmakla testin ikinci basamağına ulaşabilir.

İkinci sıradaki Marifetullah; Rabbini tanıyabilmek, varlığını ve birliğini bir boyut daha ileriye taşımak olarak bilinir. Hayatı boyunca, her daim iyi niyetle pozitif hamleleri kullanarak, Marifetullahı keşfetmeyi bilmesi ve öğrenmesi gerekir. Rabbini tanımaya ve bilmeye devam eden insan, öncelikle bunu kendi dünyasında, sonra en yakın daire olan ailesinde, daha sonra ise çevresinde, işinde ve sosyal hayatında bunu sürdürmesi esastır. Ayrıca Rabbini tanıma ile fark ettiği özelliklere ayna olma, yansımalarını, terennümlerini üzerinde görme ve onlarla hem hal olma düzeyini arttırması gereklidir. Taallüm ile tekâmül olarak karşımıza çıkan, ilimle gelişme ancak bu şekilde olur. İman ile başlayan ve Marifetullah’la yola koyulan insanın, akıl, kalp, ruh, heva, heves ve sırları da zamanla bu yolculuğa dahil olur ve her biri asıl vazifeleri olan esma ve sıfatlara ayine olmaya çalışırlar.

İmanı billah, Marifetullah ile yolculuğa devam eden kişi, Allah’ı tanımak, bilmek ve öğrenmek için rehber olarak da Habibullah olan Peygamberimizle (asm) ile aynı dili konuşmaya çalışmalıdır. Bu aynı zamanda onun beden dilini aynı serencamda yakalayabilmek ile mümkündür. Bütün bunlar, bir bütünü elde ederken kullanılması gerekli yollardır. Kâinata baktıkça gizli ya da aşikâr şekilde Rabbimiz bize masnuatları ile neler söylüyor, biz ne anlıyoruz, bizim için en önemli mesele burada başlıyor. Anlamadaki sır, kalplerin buna verdiği tepki önem kazanıyor. 

Üçüncü sırada ise Muhabbetullah; Rabbimizi ve yaratılanları sevmekte ki gizli sır. Önce iman etme, inanma, tanıma sonra ise sevginin gelişmesi. Muhabbetullaha giden en önemli yol kalbimizin Rabbimizle olan kesişme anları. Bu yollardan biri noksan ya da ehemmiyeti ortaya konamaz ise lezzeti ruhaniye ile sonuçlanan yolculuk eksik kalır.

Ve son sırada ise lezzeti ruhaniye; lezzeti ruhaniye giden yollar çok çetrefilli, ama Rabbim “benden ümidinizi kesmeyin’’ diyerek istimdat ve istinat noktası olmasını bizlere her daim hatırlatıyor. Duâ ile bu yola baş koymayı öğütlüyor. Sonrasında ise “duânız olmasa ne ehemmiyetiniz var’’ diyerek de her vakit duâya sarılmamızı öğütlüyor. Ruh dünyamızın gel gitler yaşadığı anlarda algı dünyası açılıyor, işte tam bu sırada daha net, sakin düşünülmesi, teenni ile hareket edilmesi ile imanı billâh silsilesi, döngüsü başlıyor ve lezzeti ruhaniye ile sonlanıyor. Rabbim bizleri bu döngünün içinde olmayı nasip eylesin inşallah.

Yeniden yine imanı billâha sarılmak, marifetimizi gözden geçirmek, muhabbetullaha ulaşmak ve lezzeti ruhaniyede zirve yapmak. Bu yol, hayatımızın her parçasında, Rabbimizin hakikatlerine ulaşmamızda en değerli yol. 

Gelin lezzeti ruhaniyeye ulaşmada samimî olalım, samimî olalım ki Rabbimde bu yolları bizlere açsın.

Selâm ve duâ ile...