Şartların tekrarlandığı her durumda, aynı şekilde yapılan davranışların bütününe alışkanlık denebilir. Arapçadan gelen ‘ülfet’ kelimesi de aynı anlama gelmekte ve günlük hayatımızda
Alışkanlık, gün içerisinde veya belli zamanlarda düşünmeden ve bir rutinlik içerisinde yapılan hareketlerdir. Sahip olduğumuz alışkanlıklar iyi ve kötü olarak ikiye ayrılır.
Mesela; sabah namazına erkenden kalkmak, beş vakit namazı camide kılmak, yatmadan önce diş fırçalamak, sünnet üzere belli dualar okumak vs.
İnsan yaşadığı süre içinde hemen her şeye alışıyor. Davranışlarımızın %50’sini alışkanlıklarımız oluşturur. Bugün bir şeyi yapıyorsak, büyük bir ihtimalle dün de yaptığımız gibi daha önce de yaptık ve bundan sonra yapmaya da devam edeceğiz.
İnsan bazı alışkanlıklarından hoşlanır bazılarından da hoşlanmaz. Alışkanlıklarımız arasında merakla dünya üzerindeki olayları medya vasıtasıyla takip etmek varsa, bizlere çok zararları olabilir. Meselâ, “Ya aklını dağıtır, manevi bir divane olur; ya kalbini dağıtır, manevi bir dinsiz olur; ya fikrini dağıtır, manevi bir ecnebî olur.” (Kastamonu Lâhikası Emin İle Feyzi’nin Sordukları Bir Suale Üstaddan Aldıkları Cevap, s. 34)
Kişileri yoran, üzen veya enerjisini azaltan bazı alışkanlıkları şöylece sayabiliriz:
· Bir konuyu aşırı düşünmek,
· Hayır diyememek
· Herkesi memnun etmeye çalışmak,
· Çözüm yerine suçlu aramak,
· Sabah geç/erken kalkmak,
· Her olayı, konuyu kişisel algılamak..
Peki, insanlarda olan bu alışkanlıkların sebepleri nelerdir?
Kötü alışkanlıklarımızın bir kısım sebepleri şunlar:
Boş vermişlik; Yanlış kader inancı; İnsanın verimsizliği; Stres, Dalgınlık, Karamsarlık, Güvensizlik, İş ahlakı eksikliği, Yaptığı işi sevmemek, Olaylardan ders almama, Unutkanlık, Kendini yenilememe, Acelecilik, Aynı anda bir kaç iş birden yapma, Panik, Olumsuz rekabet, Güven eksikliği, Bencillik, İhtisaslaşmama, Sosyal imkânların kötü olması vs.
Alışkanlıkların faydaları da vardır elbette. Bir yerde şöyle sayılmış: 1) Günde 20 sayfa kitap okursan yılda yaklaşık 30 kitap okumuş olursun, 2) Günde 1 km koşarsan yılda 365 km koşmuş olursun, 3) Günde 10 TL kenara atarsan yılda 3650 TL biriktirmiş olursun.
Bir ilaveyi de biz yapalım: “Her gün Kur’an’dan bir cüz okuyan 1 ayda Kur’an’ı hatmeder”.