Aleksandr Soljenitsin, Sovyet dönemi sürgünleri ile mahkeme ve hapishanelerini anlattığı "Gulag Takım Adaları" isimli eseri 28 Aralık 1973'te Fransa'da yayınlandı.
Biz de, bu kitap serisinin Türkçe tercümesini ancak 1980’li yıllarda alıp okuyabildik.
*
Gulag Takımadaları serisi, edebiyat sahasında eşi benzeri pek bulunmayan yazara has bir edebi tür olarak kabul edilir.
Aleksandr Soljenitsin, bu büyük eserini kendi mahkûmiyetinden, sürgünden, özellikle kamplarda başından geçenlerden ve zulüm altında ölen sayısız insanların hayatından derleyerek vücuda getirdi.
Yaklaşık 10 yıllık işkenceli hayatın anlatımı olan bu eser serisi, okuyanın yüreğini kanatıp parçalayan adeta bir millî destan mahiyetine büründü.
Soljenitsin, bu eserinde hem harikulâde bir edebiyatçı, hem modern bir tarihçi, hem de yılmaz bir mücadeleci olduğunu kelimenin tam anlamıyla ortaya koymuş, ispat etmiş durumda.
Yazar, nihayet, Sovyet döneminde, milyonlarca hayatın nasıl vahşi yöntemlerle söndürüldüğünü kitabileştirmek suretiyle bütün insanlık âleminin dikkatine sunmuş oldu.
KISA BİYOGRAFİSİ
Aleksandr Soljenitsin, 11 Aralık 1918’de doğdu. Babası, o doğmadan önce vefat ettiğinden dolayı, öğretmen olan annesi tarafından yetiştirilip okutuldu.
İlk ve orta tahsilini tamamladıktan sonra, Rostov Üniversitesi’ne devam etti. Burada matematik bölümünü bitirdi. Bu dönemde, Avrupa’da savaş her tarafı sarmış durumdaydı. İkinci Dünya Savaşı’na da topçu olarak katıldı.
Savaşın sona erdiği 1945 yılında yazdığı bir mektupta komünist diktatör Stalin’i eleştirdiği için, 8 yıl hapis ve 3 yıl sürgün cezasına çarptırıldı. Mahkûmiyeti süresi içinde iki defa kanser ameliyatı geçirdi.
1956’da serbest bırakılıp Ryazan’a yerleşmesine izin verildi. Burada matematik öğretmenliği yaptı. 1962’de, Stalin döneminin çalışma kampı şartlarını eleştirdiği “İvan Denisoviç’in Bir Günü” isimli romanını neşretti. Roman, toplumda büyük tepkiye yol açtı ve kısa süre sonra SSCB idaresi tarafından toplatıldı.
Soljenitsin, 1970’te Nobel Edebiyat Ödülü’ne lâyık görüldü. Ancak, SSCB’nin baskısından korktuğu için, gidip ödül törenine katılamadı. 1973’te Fransa’da basılan SSCB’nin tutuklama, sorgulama, infaz ve işkence yöntemlerini çok etkileyici bir tarzda anlattığı meşhur Gulag Takım Adaları, vatana ihanetle suçlanmasına ve tutuklanmasına sebep oldu. Nitekim, vatandaşlıktan çıkarılarak ülke dışına nefyedildi.
Önce İsveç’e giderek Nobel Edebiyat Ödülü’nü aldı; ardından, gidip ABD’ye yerleşerek orada da yazmaya devam etti. Sovyet hükümeti vatandaşlığını iade edince 1994’te Rusya’ya döndü. 2007’de bu kez V. Putin’in elinden ödül aldı ve büyük takdir gördü.
3 Ağustos 2008’de Moskova’da geçirmiş olduğu kalp krizi sonucu vefat etti.