Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından, Belarus’ta (Beyaz Rusya) Aleksandr Lukaşenko 10 Temmuz 1994’teki seçimleri kazanarak Devlet Başkanı oldu.
Belarus’u 26 yıldır yöneten Lukaşenko, geçtiğimiz 9 Ağustos’ta gerçekleştirilen seçimleri de yüzde 80 oy alarak kazandığını ilan etmişti.
Lukaşenko’nun seçim galibiyeti açıklamasının sonrasında, hileli seçim olarak gördükleri için, Belarus halkı tarafından protesto gösterileri başlatıldı. Bir takım analistler, Lukaşenko’nun meşruiyetini kaybettiğini ve ülkeyi yönetmekte zorlanacağını ileri sürüyorlar. Çünkü Lukaşenko, protestoları bastırmaya çalıştıkça, toplumsal kesimlerin gösterilerinin daha büyüdüğü gözlemleniyor.
Belarus’daki siyasi krizin yansımalarının ülke içinde kalmayacağı açık. Özellikle çevre ülkeler, Rusya, NATO ve Batı için etkilerinin olacağı tahmin ediliyor.
Batı için, Polonya ile sınır komşusu Belarus coğrafi açıdan önemli. Birde Polonya’nın kuzeydoğusunda Sulwaki yer alıyor. Bu küçük kasaba Batı ile Belarus’u birbirinden ayıran stratejik konumda. Bununla birlikte Baltık Denizi kıyısında, Polonya ve Litvanya arasında konumlanan, Rusya kontrolünde ciddi şekilde askerileştirilmiş Kaliningrad mevcut. Diğer adı Kaliningrad Cebi.
Batı savunması açısından, Belarus, Rus askerlerine, kendi topraklarını kullanmaya izin verirse, Polonya’nın İkinci Dünya Savaşı öncesi coğrafi durumla karşılaşacağı muhtemeldir. Yani Polonya’nın eski Prusya, şimdiki Kaliningrad’dan gelebilecek saldırılar karşısında çok da ciddi bir savunma yapamayacağı ön görüsü. Ancak böyle bir durum gerçekleşirse Polonya ve NATO’nun, Baltık devletlerine yardım etmek için kuvvetlerini hareket ettirmek zorunda kalacak. Elbette bunlar, Batı savunmasının ihtimalleri arasında gösteriliyor.
Batı’ya yönelik, Rusya’nın, Belarus üzerinden ilerlemesi de değerlendirmeler arasında. Hatta bu konu hakkında NATO’nun çok daha önceden, bölgeye konuşlandırdığı A10 Warthog hava platformları ve kara unsurları mevcut.
Rusya’nın, Belarus’a hibrit müdahalesinin olabileceğini iddia edenlerde var. Critical Threats (Kritik Tehditler) sitesinde, George Barros ve Mason Clark’ın 15 Ağustos’taki “Warning: Russian Hybrid Intervention into Belarus is Likely Imminent (Uyarı: Rusya’nın, Belarus’a Hibrit Müdahalesi Muhtemelen Yakında)” başlıklı makalesi konuya dikkat çekiyor.
Makalede, Rusya Devlet Başkanı Alexander Putin ile Belarus Devlet Başkanı Lukaşenko’nun 15 Ağustos’ta telefon görüşmesi yaptıkları bildiriliyor. Görüşmede Putin’in, Lukaşenko’ya “14 Ağustos’ta gözaltına alınan 32 Wagner personelini serbest bıraktığı için teşekkür ettiği, yine Putin’in protestocuları ‘Union State’e (Birlik Devleti’ne)’ zarar vermeye çalışan yıkıcı güçler” olarak tanımladığı belirtiliyor. Böylece Lukaşenko’nun başlangıçta Wagner’i suçlayıcı konuşmalarından “U” dönüşü yaptığı anlaşılıyor.
Birlik Devleti ise, Rusya ve Belarus arasında 2 Nisan 1996’da kurulmuş ve her iki ülke Parlamentosunca 26 Ocak 2000’de onaylanmış devletler üstü organdır. Kremlin, Belarus üzerindeki hakimiyetini yeniden kazanmanın; Rusya ve Belarus ordularını entegre etmenin bir yolu olarak Birlik Devleti’ni güçlendirmeye çalışıyor. Bu çabadaki başarı, Rus kuvvetlerinin doğrudan Polonya sınırına ve NATO’nun Baltık devletlerini savunma yeteneğini tehdit eden noktalara konuşlandırmasına neden olabileceği kaydediliyor.
Diğer taraftan Belarus Ormancılık Bakanlığı, Gomel bölgesindeki ormanlık alanların neredeyse tamamını ve ülkedeki 53 ormanı gezi / ziyaret gibi aktiviteleri yasakladı. Gomel, Rusya’nın Bryansk bölgesi ile sınırdır. Yasaklamanın, Kremlin’in Belarus’un güneyine düzensiz kuvvetler sokması için hazırlık olabileceğine yorumlanıyor. Buna ek olarak Rusya’nın Batı Askeri Bölge Komutanı Alexander Zhuravlev’in, 14 Ağustos’ta Bryansk’daki askeri araç filosunda incelemelerde bulunduğu aktarılıyor. Belaruslu yetkililerin 9 Ağustos’tan bu yana halkın internete erişimini kısmen engelledikleri de gelen haberler arasında.
Lukaşenko’ya Belarus ordusundan gelen desteğinde giderek azaldığı analistlerce belirtiliyor. Bu da Lukaşenko’nun güvenlik güçleri üzerindeki kontrolünü kaybetmeye başladığına işaret ediyor.
Belarus halkının demokrasi, özgürlük ve yüksek refah seviyesi ile yaşaması ümit edilmektedir. Ancak ülkedeki gelişmeleri, sadece toplumsal kesimlerin protestoları üzerinden okumanın yeterli olmayacağı aşikârdır.