Ever Given’ın, Kanal’ı geçişlere kapatması ile dünya ticaretinde milyonlarca dolarlık zarardan bahsediliyor. Ever Given olayıyla, Süveyş Kanalı’nın dünya ticareti için jeo-stratejik ve jeo-ekonomik özelliğini koruduğu bir kez daha anlaşılıyor.

Kanal, kuzeyde Akdeniz’deki Port Said şehrinden, güneyde Kızıldeniz’deki Süveyş Körfezi’ndeki Tevfik Limanı’na kadar uzanan insan yapımı su yoludur. Akdeniz ve Kızıldeniz’i birbirine bağlayan Kanal, Asya ile Avrupa arasındaki en kısa deniz yoludur. Dolayısıyla Atlantik Okyanus’u ile Hint Okyanus’u arasındaki en hızlı geçiş güzergâhıdır. Ahram Stratejik Araştırmalar Merkezi’ne göre Kanal, deniz seviyesinde olup, yaklaşık 13 ile 15 saatlik normal geçiş süresiyle dünyanın kilitsiz en uzun su yoludur. Kanal, Mısır’a yılda 5 milyar dolarlık gelir sağlıyor. Kanal’dan 2020 yılında, günlük ortalama 51.5 ile toplamda 18.500’den fazla gemi geçiş yapmıştı.

Kanal, dünya ticareti için açıldığı 1869’dan beri önemli. Dünya ticaretinin yaklaşık yüzde 12’si Kanal’dan geçiyor. Kanal, Arap Körfezi’nden Londra’ya gidişlerde 8 ile 10 günlük bir süre tasarruf sağlıyor. ABD finans servisi Bloomberg’e göre, Kanal olmasaydı, Ortadoğu petrolünü Avrupa’ya taşıyan bir tanker, Afrika’nın Ümit Burnu güzergahında 6.000 mil daha fazla yol kat etmek zorunda kalacak ve buna tankerin yakıt maliyetine 300.000 dolar eklenecekti.

Osmanlı döneminde, Sadrazam Sokollu Mehmet Paşa Aralık 1568’de, bugünkü Kanal’ın konumlandığı bölgede fizibilite çalışmaları yaptırdı. Ancak Kıbrıs’ın fethi vd. sebepler kanal fikrinin uygulamaya konulmasını engelledi.

Osmanlı Mısırı’nın, 1798’de General Napolyon Bonaparte’ın öncülüğünde Fransa tarafından işgali ile kanal açma düşüncesi yeniden hasıl oldu. Bonapart’ın amacı, Ümit Burnu ile Doğu Hindistan güzergâhının kontrolünü ve ticaret tekelini elinde bulunduran İngiltere’yi saf dışı bırakmaktı. Aynı zamanda İngiltere’nin Akdeniz’den Mısır ve Suriye üzerinden Hindistan’a uzanan “İmparatorluk Yolu” da kesilecekti. Fakat Akdeniz ve Kızıldeniz’in seviyesinde 30 fitlik bir fark olduğu ve bu farkın Nil Deltası bölgesinde su baskını riskini arttırdığı sonucuna varılarak proje uygulanmadı.

Fransız diplomat Ferdinand de Lesseps, 1854’te Mısır Valisi Hidiv Said Paşa’nın dostluğunu kazanarak, Kanal’ın inşası için bir imtiyaz belgesi imzalamaya ikna etmeyi başarmıştır. 1858’de Denizcilik Süveyş Kanalı Evrensel Şirketi kurularak, hisseleri Fransız ve Mısırlılar’a ait olduğu bildirildi. Fransız Kanal Şirketi, 99 yıllığına Kanal’ın işletme yetkisini üstlendi.

Süveyş Kanalı’nın açılışı 16 Kasım 1869’da yabancı devlet adamlarının katılımıyla büyük merasimlerle gerçekleştirilmiştir. Projenin başlangıcında Said Paşa, Kanal ile dünya genelinde bir şöhrete kavuşacağını ummaktaydı. Fakat ömrü buna yetmedi. Said Paşa, Kanal inşaatından dolayı selefi İsmail Paşa’ya büyük borçlar bıraktı. Böylece Mısır’ın geleceğine ağır yükler getiren bu borçlar, ülke siyasetinin belirleyicisi olmuştur.

Mısır’ın efsanevî lideri Cemal Abdül Nasır, 1956’da Kanal bölgesindeki İngiliz egemenliğine son vermek için, İngiltere, Fransa ve İsrail’e karşı savaşmıştır. Savaşın neticesinde Nasır, Kanal’ı millileştirerek, Mısır’ın egemenliğinde olduğunu ilân etmiştir. Enver Sedat döneminde, İsrail’le 1973’te yapılan Yom Kippur Savaşı sebebiyle de Kanal, 8 yıl boyunca uluslar arası ticarete kapatılmıştır.

Mısır’da Müslüman Kardeşler’i iktidardan uzaklaştıran 3 Temmuz 2013 darbesinin lideri Abdül Fettah El-Sisi, 26-28 Mayıs 2014’teki seçimlerde Cumhurbaşkanı seçilmiş ve İkinci Süveyş Kanalı’nı inşa edeceğini duyurmuştu. İnşaata 17 Ağustos 2014’te başlanmış ve 6 Ağustos 2015’te açılmıştır. Ancak El-Sisi’nin projesi, İkinci Süveyş Kanalı olmayıp, mevcut Kanal’a paralel yan su yolu niteliğinde olup, Kanal trafiğini rahatlatma amacındadır.

Ever Given’ın karaya oturması ve dünya ticaretindeki maddî kayıp, Süveyş Kanalı’nın tarihini ve önemini bir kez daha hatırlatmıştır.