Ramazan risalesindeki dokuz nüktenin üç tanesi doğrudan nefisle ilgilidir. Bu da hususan oruç ibadetinin nefisle olan rabıtasına işaret eder. Dördüncü nüktede nefis terbiyesi incelenir. Nefsin; kendini hür ve serbest vehmi, keyfine ve lezzetine göre hareket etmesine sebep olur. Servet, iktidar ve gaflet bu hareketinin yardımcı unsurlarıdır. Oruçla bu kumdan kale yıkılır. Söz dinleyen kul haline gelir. Emir gelmeden helal olan bir yudum suya dahi elini uzatamaz. Beşinci nüktede, orucun tehzib-i ahlâkına ve nefsin serkeşâne muamelelerinden vazgeçmesi ciheti tetkik edilir. Nefsin, kendini çelikten meydana gelmiş bir vücut tevehhümü, hırs, tama, alaka ve muhabbetle birleştiğinde ebedi olarak dünyada kalacakmış gibi dünyaya saldırmasına sebep olur. Zaafını, aczini ve fakrını görmeyen ve görmek istemeyen en mütemerridlere dahi oruç vasıtasıyla bu hakikatler ihtar edilir. Böylece haddini bilerek rahmet kapılarını çalmaya hazırlanır. Bu da büyük bir manevî dönüşüm anlamına gelir. 

Dokuzuncu nüktede, orucun nefsin mevhum rububiyetini kırmak ve aczini göstermekle ubudiyetini bildirmek ciheti nazara verilir. Nefsin terbiye edilmediği takdirde kendini Rab ilan edecek kadar haddini aşacağı görülür. Hatta “Ben benim, sen sensin!” şeklinde küstah bir tavır içinde bulunabilir. Çeşitli azapların dahi netice vermediği görülür. Açlık azabı ise “Sen benim Rabb-i Rahîm’imsin; ben senin âciz bir abdinim.” çizgisine getirir nefsi. Ateşin ve diğer azapların yapamadığı netice açlıkla hasıl olmuştur.