Cumhurbaşkanı’nın “market ziyareti” tartışmaları devam ediyor.
Bilindiği gibi daha önce özellikle gıda maddelerinde yüzde 50’leri-60’ları bulan fahiş fiyatlar karşı depolarına baskın yapılan patates ve soğana fatura eden Cumhurbaşkanı, kamu kaynaklarını seferber ederek bile bile belediyeleri milyonlarca lira zarara uğratan “çadır tanzim satışlar”ı âlây-ı vâla ile açmış ve bundan bir sonuç alınamamıştı.
Salgında küçük esnafı sorumlu tutup içinde açılması yasaklayıp “iktidara yakın üç harfliler”in baş çektiği zincir marketler”i serbest bırakarak vatandaşları alış veriş yapmaya âdeta mahkûm eden Cumhurbaşkanı, en son artık kabul etmek zorunda kaldığı “fahiş fiyatlar”dan bu kez sözkonusu marketleri “suçladı.”
Tarım Kredi Kooperatifleri marketine gidip medyanın gözü önünde, içinde temel gıda maddelerinin bulunmadığı 1002 liralık alış verişi yaptı; akabinde de “Çeşitli ürünler noktasında, fiyatlar noktasında, kalite noktasında gayet uygun!” diyerek kendince en son TÜİK’in açıkladığı gerçekte yüzde 45’leri aşan enflasyonda ön almaya çalıştı.
TÜİK’in açıkladığı yüzde 29.58 enflasyonun üstünün örtülmesi için “Beş zincir marketin topladığı ürünlerle piyasayı altüst ettiği ve ilk etapta 500 metrekarelik bin marketin açılması tâlimatını verdiğini söyledi.
Ekonomistler, sözkonusu marketteki fiyatların mevzubahis zincir marketlerdekinden bir miktar fazla olmasına rağmen bir defadan bin liranın harcandığı propaganda maksatlı alış verişte milletin gözünün içine baka baka “fiyatlar yapılan bu çarpıtmasının maksadının “yüksek fiyatları saklama” algı operasyonu olduğunu bildiriyorlar.
Bu çarpıklığı “fiyat denetimlerinin tersten okunuşu!” olarak “Sen ucuz ile pahalıyı ayırt edemiyorsun, ben senin yerine fahiş fiyatın üstüne gidiyorum” olarak yorumlayan Dünya gazetesi yazarı Alaattin Aktaş’ın tesbitiyle “fiyat denetimlerine, yüzde 29’un üstünü örtmek ve bu düzeye bazı marketlerin fahiş fiyatları yüzünden gelindiği izleniminin zihinlerde yer etmesini sağlamak için bu çarpıtmaya tevessül edildiği”ni belirtiyorlar.
Ve sanki fahiş fiyatlar sadece mevzubahis zincir marketlerde ve tarım - gıda ürünlerinde varmış gibi bir hava verildiğine dikkat çekiyorlar. Oysa sadece yaz boyunca bir türlü düşmediğinin, zincir marketlerde değil, bütün marketlerde ve pazarlardaki fahiş fiyatların ve tarım-gıda maddeleri dışındaki yüksek fiyatların nazardan kaçırıldığına dikkat çekiyorlar. Ama hiçbiri kâr etmiyor; zira gübreden tohuma, enerjiden ulaşıma bütün girdiler kat kat pahalanmış.
Kaldı ki sayıları beş yüze yakın olan market sayısının bine çıkarılmasının bir işe yaramayacağı, vatandaşların yine on binlerce markette alış veriş yapmak durumunda kalmaları vakıasıyla fahiş fiyatların düşmeyeceği gerçeği açıkça ortada.
Zira piyasaya “ayar vermek” için bin marketin açılacağı söylenirken, daha evvel yine “yandaş medya”nın yüzde 50’lere düştü” diye propaganda ettiği başta gıda ve diğer kalemlerdeki yüksek fiyatlara karşı açılan tanzim satışların fahiş fiyatları indirmede fiyasko yaşandığı yüzde yüz yükselen fiyatlarla meydanda.
Özetle, 1002 liralık market ziyaretinin ekonomiden eğitime, sağlıktan tarıma, ayyuka çıkan yolsuzluklardan soyguna ve dibe vuran dış politikadaki gerçek gündemi gizlemek ve fahiş fiyatların üstünü örtmek uğruna tam bir algı operasyonu olduğu her haliyle sırıtıyor…
VAZİYET
Zamları marketler mi yaptı?
TÜİK’in son bir yılda tüketici fiyatlarının yüzde 19,6 arttığı “makyajlı rakamlar”ın aksine, yapılan araştırmalarda enflasyonun kat kat arttığı belgeleniyor.
Oysa Bağımsız iktisatçıların çalıştığı Enflasyon Araştırma Grubuna göre, son bir yılda makas iki kattan fazla açılmış; üretici fiyatları da yüzde 44, tüketici enflasyonu yüzde 45’e varmış.
Son demde gıda zamları zincir marketlere yüklenirken, yağmur gibi zamlarla birkaç katına çıkmış. Doğal gaz yüzde 20, yeni zamların geleceği söylenen elektrik fiyatları son yüzde 29 artmış.
Keza 120 litrelik bir traktör deposu, geçen yıla göre 164 lira daha pahalıya dolarken, son bir yılda gübre yüzde 120 ile 142 arasında zamlanmış. Bu tesbitle, benzine yüzde 16, LPG’ye yüzde 27, Mazota yüzde 23 zam geldiği bizzat TÜİK’çe itiraf ediliyor.
Ekonomistler bunların da vergiler düşürüldüğü “makyajlanmış zamlar” olduğunu kaydediyorlar ve özellikle enerji ve akaryakıtta zamların büyüğünün heybede olduğunu bildiriyorlar.
Gerçekten sormak lazım; gübre, akaryakıt, elektrik ve doğalgaz fiyatlarını da “zincir marketler” mi yükseltti? Zam üstüne zammı marketler mi yaptı?
KISACA
“Yetki verildi, ne oldu?”
Ana muhalefet partisi sözcüsü Faik Öztrak’ın değerlendirmesiyle, 24 Haziran 2018 seçimlerine 5 gün kala, “ucûbe sistem”i övme hesâbına “Siz bu kardeşinize yetkiyi verin, ondan sonra bu faizle, şununla, bununla nasıl uğraşılır göreceksiniz” vaadinde bulunan 28 Mart 2019 mahalli seçimlere üç gün kala “Ekonominin sorumlusu benim, ben” diyerek taahhüde bulunan Cumhurbaşkanı’nın sözlerinin aksine “Enflasyon uçtu, işsizlik şaha kalktı, milletin 128 milyar doları koltuk uğruna hiç edildi, paramızın değeri dolar ve avro karşısında, gün görmüş kar gibi eridi…”
Bu tesbitle, 1 Ocak 2005’de büyük beklentilerde paradan altı sıfır atıldığı sırada 100 lira ile 75 dolar alınırken, şimdi ancak 11 dolar alınabiliyor; yani on iki yılda 100 lira 55 dolar erimiş.
Yine 2009’un Eylül ayında, 100 lira ile 440 tane yumurta alınırken bugün ancak 97 tane alınabiliyor. 114 kilo domates alınırken, şimdi ancak 21 kilo, 101 kilo patatese karşı 33 kilo, 103 kilo kuru soğana 43 kilo, 52 paket makarnaya karşı 15 paket, 31 kilo nohuta 8 kilo, 21 litre ayçiçeçeğe 5 litre, 17 kilo tavuk etine ancak 5 kilo alınabiliyor. Yani, 100 liraya 320 eklenmesiyle aynı maddeler alınabiliyor.
Kısacası vahim tablo, “tek kişilik vesayetli yönetim”in fahiş fiyatlarda ülkeyi sürüklediği vartayı gözler önüne sererken, son zamların henüz etiketlere yansımadığı, bu yüzden bu kışın çok zor geçeceği ifade ediliyor.
Ve “yetki verildi, ne oldu?” sorusu soruluyor…