Bu ‘küçük’ alışkanlık sebebiyle ne ocaklar sönmüş, ne insanlar sağlığını ve sıhhatini kaybedip hastane köşelerine düşmüştür, hatırlamak lâzım.

Sağlığa Evet Derneği Başkanı Prof. Dr. Elif Dağlı, “Küresel Erişkin Tütün Araştırması 2016” yılı sonuçlarını değerlendirirken şöyle demiş: “2008- 2011 arasında uygulanan etkili tütün kontrol politikaları sayesinde geçen zaman içerisinde erişkin tütün kullanma oranını geriletmişti. Hatta her gün düzenli olarak sigara içenlerin oranı erkeklerde yüzde 37,3’e, toplam erişkin nüfusta ise yüzde 23,8’e kadar düşürülmüştü. Söz konusu araştırma ne yazık ki 2012’den bu yana tütün kontrolünde gerilediğimizi kanıtlıyor. Araştırma verilerine göre, erişkin nüfusta tütün kullanma oranı erkeklerde yüzde 44,1, kadınlarda yüzde 19,2, toplam erişkin nüfusta ise yüzde 31,6’dır.”            

Araştırma sonuçlarını büyük bir üzüntüyle karşıladıklarını ifade eden Dağlı, açıklamasında şu hususlara da işaret etmiş: “Ancak şaşırmıyoruz. (...) Şimdi bir kez daha bu mücadeleye yeniden ve dünden daha kötü bir noktadan başlamak zorundayız. Kamu otoritesi, tütün kontrol mücadelesinde yetkin ve bilimsel liyakatle çalışan ve her zaman doğrudan yana taraf olan sivil toplum örgütleriyle ortak çalışmayı ve mücadele etmeyi kabul etmelidir. Aksi halde kazanan tütün şirketleri olacaktır.” (AA, 20 Ağustos 2019)

Sağlığa Evet Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Doç. Dr. Osman Elbek de araştırmanın işaret ettiği değerlerin hem 2012’de elde edilen başarıdan hem de 2008’deki durumdan daha kötü olduğunu ifade etmiş.

Adı geçen derneğin Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Füsun Yıldız ise araştırma sonuçlarını şöyle değerlendirmiş: “Yasa gereği kapalı alanda tütün dumanına maruz kalmak önlenmiş olmasına rağmen 2016 yılında 1,6 milyon kişinin iş yerinde, 2,8 milyon kişinin restoranda, 7,2 milyon kişinin kafe, kahvehane, çayhane gibi ikram işletmelerinde tütün dumanına maruz kaldığı belirlenmiştir. Yani Türkiye genelinde var olan tütün kontrol kanunu hükümleri uygulanmamaktadır. Araştırma sonuçları sigara içenlerin aylık ortalama 269,4 lira harcadığını ve kullanan nüfusun yüzde 8,4’ünün de vergi pulu olmayan sigaralar kullandığını yani yasa dışı ürün kullanım oranına dikkati çekmektedir. Benzer biçimde yine kanun hükümlerinin tütün reklâmlarının tamamen yasaklamasına rağmen araştırmaya katılanların yüzde 16,2’sinin dükkânlar dışında tütün reklâmına maruz kaldığı görülmektedir. Veriler reklâm konusunda da mevzuat hükümlerinin sık biçimde ihlâl edildiğine işaret etmektedir.”     

Sigarayla mücadele çok önemliydi, ama araştırma neticelerini değerlendiren uzmanların tesbitlerine bakılırsa arzu edilen hedefe ulaşıldığı söylenemez. Bir gün dahi gecikmeden “Nerede hata yapıldığını” tesbit etmek lâzım. 

Uzmanların dikkat çektiği noktaları bir daha özetleyelim: Kamu otoritesi sivil toplum kuruluşlarıyla ortak çalışmayı ve mücadele etmeyi kabul etmeli. 2012’den bu yana tütün kontrolünde ‘geri adım’ atılmış. Tütün Kontrol Kanunu hükümleri uygulanmıyor. Yasa dışı ürün kullanım oranı artmış. İnsanlar yasak olmasına rağmen tütün reklâmına maruz kalıyor. Bütün bunlara bir de sigara içenlerin aylık ortalama 270 lira harcadığı düşünülürse tuzağın ve ihmalin büyüklüğü her halde idrak edilir.

Sigara ile birlikte her türlü benzer kötü alışkanlıklarla yeniden, ciddî ve kararlı bir ‘eğitim mücadelesi’ başlatmak şarttır, vesselâm.