11 Eylül olaylarının, ABD ve diğer ülke toplulukları üzerindeki siyasî, ekonomik, sosyal, dinî, psikolojik vd. etkileri geçmiş dönemde epeyce tartışma konusu oldu. Günümüzde ise, ABD’nin Doha Anlaşması’yla çekilme kararı almasının sonrasında, Afganistan’ın ABD’ye maliyeti tartışılıyor.

Bizler de, ABD çekilirken yerel, bölgesel ve küresel aktörlerin yaklaşımlarına odaklanmışken, değerli bir Ağabeyimin gönderdiği mesaj konuya dikkatimi çekti. Mesajın içeriği, Afganistan meselesinin ABD’ye ve müttefiklerine maliyeti üzerine.

Afganistan savaşının maliyeti hakkında ABD’de bulunan Brown Üniversitesi bünyesindeki Watson Enstitüsü’nün Uluslararası ve Kamu İşleri Bölümü’nün “Savaşın Maliyeti (Cost of War)” başlıklı raporu önem arz ediyor.

Watson Enstitüsü tarafından 15 Nisan 2021’de yayınlanan Rapor’un “Afganistan’daki Savaşın ABD’ye Bugüne Kadar Maliyetleri 2001-2020” başlığı altında, ABD’nin harcadığı toplam miktarın 2.261 trilyon Dolar olduğu belirtiliyor. 

Rapor’a göre ABD’nin harcamalarının ana başlıklardaki dağılımı ise şöyle: “Savunma Bakanlığı Denizaşırı Âcil Durum Operasyonları Bütçesi 933 milyar, Dışişleri Bakanlığı Bütçesi 59 milyar, Savunma Bakanlığı Bütçesi 443 milyar, Afganistan Gazileri 296 milyar, Savaş Borçlanmasının Tahmini Faizi 530 milyar Dolar olmak üzere toplamda 2.261 trilyon Dolar” şeklinde gerçekleşmiştir.

Elbette Rapor’da belirtilen harcamaların Afganistan ve yine bu ülkeyle ilgili olarak Pakistan’da gerçekleştirilen operasyonlara aktarıldığı bildiriliyor. Bununla birlikte Rapor’da “ABD’nin, Afganistan savaşındaki gazileri için ömür boyu karşılayacağı giderleri içermediği ve savaşı finanse etmek için borç alınan paranın gelecekteki faiz ödemelerini de kapsamadığı” kaydediliyor. Bu ödemelerin de ilerleyen zamanda yapılmasıyla 2.261 trilyon Dolar’dan çok daha büyük bir maliyetin ortaya çıkacağı kesindir.

Rapor’da savaşın sadece ekonomik maliyeti değil, birde Ekim 2001 ile Nisan 2021 tarihleri arasındaki ölümlere de yer verilmektedir. Ölüm verileri de yine Afganistan ve operasyonların etki alanındaki Pakistan’ı kapsamaktadır. Rapor’da “2.442 ABD’li asker, 6 bin ABD’li Sivil Savunma Görevlisi, 3.936 ABD’li inşaat firması çalışanı, 78.314 ABD’li Askerî Polisi, 1.144 diğer müttefik ülke askerleri, 71.344 sivil, 84.191 muhalif/terör militanları, 136 gazete ve medya mensubu, 549 insanî yardım çalışanı olmak üzere 242 bin 62 kişinin öldüğü” aktarılıyor. Dolayısıyla savaşın hem ekonomik maliyeti hem de insanî kaybı oldukça fazla. Ancak şu da unutulmamalı ki, Watson Enstitüsü’nün Rapor’u kayıtlı verilerden elde edildiğidir. Geçen 20 yılda kayıt altına alınamayan ölümlerin de olduğu muhakkaktır.

Savaşın 20 yıllık maliyetine rağmen ABD’nin evanjelik, neo-con ve ezoterik politikasının başarısızlığı tartışılıyor. Birde ABD’nin bölgeye refah, demokrasi ve barış getireceği Büyük Ortadoğu Projesi (BOP) ve AB’nin Geniş Ortadoğu Projesi (GOP) akim kaldığı muhtemeldir. Hatta son gelişmeler ABD ve AB arasında siyaset ve strateji farklılığını iyice gün yüzüne çıkarmıştır. Başlangıçta ABD’nin iddia ettiği Yeni Dünya Düzeni girişiminin akıbeti de ayrı bir tartışma konusudur.

ABD, her ne kadar Afganistan’dan çekiliyor olsa da, Kabil’deki Hamid Karzai havaalanında 26 Ağustos’ta gerçekleşen ve IŞİD/DAİŞ/DAEŞ kaynaklı olduğu bildirilen bombalama olaylarından, ifsad komitelerinin eylemlerinin durmayacağı anlaşılıyor.

ABD’nin çekilmesi, 11 Eylül zihniyetinin sonu olmadığı ve ifsad komitelerinin çalışmalarının yeni bir versiyonunu teşkil ettiği ihtimaller arasındadır.

Değerli Ağabeyime konuya ve Rapor’a çektiği dikkatten dolayı teşekkürlerimi sunuyorum.