İbrahim Tekin: “İmamın arkasında iki kişinin duruşları nasıl olmalıdır. Biri imamın bir saf gerisinde hemen imamın arkasında mı yoksa biri sağında biri solunda mı duracak. Açıklık getirmenizi istiyorum.”
Saf Saf Duranlar
Cemaatle namaz bilindiği gibi bir saf düzeni çerçevesinde kılınıyor.
Peygamber Efendimiz (asm), namazda saf tutmamızı ve safımızın düzgün olmasını emrederken, meleklerin de Allah katında saf saf durduklarını nazara veriyor. 1
Nitekim Kur’ân meleklerin saf saf ibadet ettiklerini, saf saf Allah’ı zikr ve tesbih ettiklerini 2, kıyamet gününde Cenab-ı Allah’ın dünya hayatının ziynetlerini, dağları ve yeryüzünü çırılçıplak toplayacağını, huzurunda insanları ve melekleri saf saf dizeceğini 3, insanlara, “Sizi ilk önce yarattığımız gibi bize geldiniz. Oysa siz, sizin için hesaba çekileceğiniz bir zaman belirlemediğimizi sanmıştınız” deneceğini bildiriyor. 4
Keza Kur’ân, Cebrail’in ve meleklerin saf saf duracakları kıyamet gününde, Allah’ın izin vereceği ve doğru söyleyeceklerin dışında insanların konuşamayacaklarını ve Allah’a hitap edemeyeceklerini haber veriyor. 5
Saffat Sûresinde saf saf duranlara yemin edilerek sûreye giriliyor. 6
27 Büyük Haslet
Namazı cemaatle kılarak Allah’ın huzurunda saf saf duran insan, kâinatın Allah’ın karşısındaki itaatkâr duruşunu ibadetiyle göstermiş olmaktadır. Cemaatle kılınan namazın tek başına kılınan namazdan 27 kat fazla sevap kazandırdığı ile ilgili Peygamberimizin (asm) müjdesi 7, insanların dışında 27 büyük sınıfın Allah’ın huzurunda saf saf durdukları hikmetini akla getiriyor.
Öte yandan, kişi namazını cemaatle kılmakla Allah katında değerli ve şerefli bulunan birlik, beraberlik, kardeşlik, uhuvvet, barış, tesanüt, merhamet, tefekkür, havf, reca, namazda güzellik, ibadette huşu ve hudu, tevazu, teavün, duâda birbiriyle hemdert olma, meleklere benzeme gibi 27 büyük haslet bakımından Allah’ın rızasına uygun bir davranış göstermiş olmaktadır. Her bir haslet cemaatin sevabını bir kat daha arttırmaktadır.
Bediüzzaman cemaatle namazı bir ibadet-i külliyeye mazhariyet ve müşerrefiyet olarak görüyor. Hac ibadetini yapanların, bayram ve Cuma namazı kılanların, yağmur namazını, husuf ve küsüf namazını ve vakit namazlarını cemaatle kılanların bu hikmetle namazlarında mertebe kat etmiş bir veli gibi sevap kazandıklarını beyan ediyor. 8
Saf Düzeni
İki kişi de olsa namazın cemaatle kılınması sünnet-i müekkededir. Biri imam olur, başka kim varsa cemaat olur. Evde, işte, iş yerinde, yolda, seccade bulunan her yerde, imamdan başka bir kişinin bulunduğu her durumda namaz kılacakların saf düzenine geçerek namazda saf tutmaları, aynı kareyi paylaşmaları, aynı duruşu göstermeleri Allah’ın hoşlandığı ve değer verdiği bir duruştur.
Cemaatle namazda bir imam, bir cemaat olduğu zaman cemaat olan kişi imamın hemen sağında imamın ayak ökçesinin bir karış kadar gerisinde durur. Cemaat iki kişi olduğunda biri imamın tam arkasında, diğeri onun sağında durur. Üçüncüsü varsa safın solunda durur. Cemaat geldikçe safın sağına ve soluna durmaya devam ederler.
Cemaatle namaz sevabı hiç şüphesiz kadınlar için de aynı derecede söz konusudur. Kadınlar namazın edeb-i nezihanesi açısından safların gerisinde dururlar.
Cemaatle namazda safların düzgün olması ve saf aralarının boş bırakılmaması, boş kalan aralara şeytanların sokularak vesvese vereceği yine Peygamber Efendimiz (asm) tarafından bildirilmiştir. 9
Fakat geçirmekte olduğumuz pandemi süreci istisnaî bir durum arz ediyor. Dileyelim, bu süreç çok kalıcı olmasın ve ibadetteki huzurumuza ve neşvemize bir an önce kavuşalım inşallah.
Dipnotlar:
1- Müslim, Salat, 119.
2- Saffat Sûresi: 165, 166.
3- Fecr Sûresi: 22.
4- Kehf Sûresi: 46, 47, 48.
5- Nebe Sûresi: 38.
6- Saffat Sûresi: 1.
7- Buhari, Ezan 30; Müslim, Mesacid 249. Ayrıca bk. Nesai, İmamet 42; İbni Mace, Mesacid 16.
8- Sözler, s. 230.
9- Ahmed b. Hanbel, III/154; Nesâî, İmamet, 28.