"Ümitvar olunuz, şu istikbal inkılâbı içinde en yüksek gür sada İslâm'ın sadası olacaktır."

Piyasalar

Irak’ta toplumsal hareketlilik

Muhammet ÖRTLEK
08 Ekim 2019, Salı
Irak son birkaç gündür gösterilere sahne oluyor.

Protestocuların sokağa çıkmasını neden olan unsurlar devlet kurumlarındaki yaygın yolsuzluklar, siyasi istikrarsızlık, sosyo-ekonomik vb. olarak sıralanıyor. Aslında protestolar 2011’de başlamış olup, geçtiğimiz yıl Basra’da gerçekleşen gösterilerin devamı niteliğinde. Son aylarda işsiz üniversite mezunlarının ara sıra düzenlediği gösterilerde de kamu sektöründen iş talepleri yükselmişti.

Başbakan Adel Abdul Mehdi hükümetinin IŞİD ile mücadelesindeki yanlış politikaları, 1 Ekim 2019’daki gösterilerde halkı dağıtmak için gözyaşartıcı gaz ve mühimmat kullanmaları ise; protestocularının tansiyonunu daha fazla yükselterek, gösterilere katılanların sayısının artmasına sebep olmuştur.

Irak’taki gösteriler, geçmiş yıllardaki halk hareketliliğinden farklı bir durum arz ediyor. Geçmiş toplumsal gösterilere genelde Şii Sadr Hareketi lideri Muktede Sadr ve taraftarları öncülük etmekteydi. Yine önceki yıllarda siyasi elitlere ve İslamcı partilere karşı Komünist Parti’nin sokaklardaki kalabalıkları yönlendirdiği bilinmekteydi. Ancak 1 Ekim’den bu yana yaşanan protestolar öncekilerden tamamen farklı. Çünkü protestocular çoğunlukla işsizlerden oluşuyor. Aynı zamanda sosyal medyayı ana iletişim aracı olarak kullanıyorlar. Tıpkı 2011 yılında başlayan Arap Baharı olaylarında başta Mısır ve diğer bölge ülkelerinde olduğu gibi.

Bununla birlikte göstericilerin siyasi partilerin ve yerel yönetimlerin merkezlerine saldırmaları, sosyo-ekonomik temelli eylemlerin en önemlisi “rejimin çöküşü çağrısı” ile taleplerinde radikalleştikleri anlaşılıyor. 

Geçtiğimiz sene yapılan işsizlik, yoksulluk, yolsuzluk, gelir dağılımı adaletsizliği vb. temalı ve düşük katılımlı protestolar yaşanmıştı. Geçen yıla oranla son günlerdeki gösteriler daha yoğun katılımlı, siyasi odaklı değil, çözüm üretemeyen siyaset sınıfına karşı seferberlikle karşımıza çıkmaktadır.

Sosyo-ekonomik sorunlar protestocuların öfkesini ve hayal kırıklıklarını arttıran kaçınılmaz bir gerçekliktir. İnternet hizmetinin kapatılması da sokağın öfke kat sayısını arttırmış durumda.

Özellikle Şii bölgelerde protestoların ana sloganı sosyo-ekonomik taleplerden meydana geliyor. İslamcı siyasi unsurların sert eleştirilerine rağmen, protestocular ulusal sembolizmi kullanarak, milli bir tutum sergilemektedirler. Birde Şii devrimci ruhunu sosyal adalet meselelerine bağlamaktadırlar. Bu anlamda post-ideolojiktirler.

Irak nüfusu Temmuz 2018 verilerine göre 40 milyon 194 bin 216’dır. Nüfusun yüzde 60’ından fazlası 24 yaşın altında. 2018 Yılı nüfus artış hızı yüzde 2,5’dir. Yani doğumlarla ülke nüfusuna her yıl 1 milyon kişi eklenmektedir. Buna karşılık yıllık en fazla 700 bin kişiye iş imkânı sağlanabilmektedir. Elbette bu orantısız durum sosyo-ekonomik açıdan olumsuz yönde etkilenenlerin sayısını arttırmaktadır.

Başbakan Mehdi olaylar üzerine yaptığı açıklamada tüm bu sorunlara “sihirli çözüm”lerinin olmadığına dikkat çekti. Protestocular da, Mehdi’ye “henüz herhangi bir reformu gerçekleştirmediği” yönünde eleştiriyor. Aynı zamanda göstericiler “devlet imkânlarının ve kaynaklarının belirli çevreler arasında paylaştırmaya son vermeden, sadece siyasi temsile olanak sağlamak için seçim yasasında reform yapılmasının siyasette anlamlı bir değişiklik olmayacağını” ifade ediyorlar.

İran’la yapılan 8 (1980-1988) yıllık savaş, 1990’da Saddam Hüseyin’in Kuveyt’i işgali üzerine ABD öncülüğündeki müttefiklerin Irak’a müdahalesi, 11 Eylül 2001 terör olaylarının ardından yine ABD liderliğindeki batılı güçlerin Irak’ı işgali, ABD yaptırımları, IŞİD’ın çeşitli şehirleri ele geçirmesi ve Irak içerisinde muhtelif çatışmalar Irak toplumunu savaş yorgunu haline getirmiş durumda. Buna ek olarak petrol zengini ülkenin nüfusunun büyük bölümü yoksullukla mücadele ediyor. Başka bir deyişle petrol gelirleri halka yansımıyor. Uzun süren savaşlar ve iç karışıklıklar nedeniyle güvenlik önlemleri had safhada uygulanırken, Irak’ın yıkılan alt yapısının bir türlü yeniden inşaa edilememesi ve yozlaşan siyasi liderlere karşı gençliğin öfkesi izlenmektedir. Saddam sonrası Irak, diktatöryel rejimden etnik ve mezhepsel partilerin yarışına sahne oldu. Gösterilerde 06 Ekim 2019 Pazar gününden itibaren genç yaştaki kadınların da yoğunluğu görüldü.

Irak İnsan Hakları Yüksek Komisyonu protestoların başladığı günden beri Bağdat’ta ve Güney Irak’ta en az 100 kişi öldü ve yaklaşık 4 bin kişi de yaralandı. Birde Iraklı protestocuların Yeşil Bölge’ye girmesi sonrasında, İran destekli Saraya el-Horasani militanlarının yoğun silah ateşiyle karşılaşıldı. Çatışma sırasında bölgede bulunan Irak Devlet Başkanı Barham Saleh, Yeşil Bölge’den Süleymaniye şehrine gitmek zorunda kaldı. Bir anlamda olaylar, Saleh’in de güvenliğini olumsuz etkilediği anlaşılmaktadır.

Mehdi’nin geçtiğimiz Eylül ayında Çin’i ziyareti ve Irak’ın altyapısı için anlaşma imzalaması, S-400 alımı için Moskova gezisi ve Putin’in bölge ülkelerinin S-400 alımı konusunda teşvik edici açıklamaları hatırlardadır. Mehdi’nin Çin ve Rusya’ya yönelme ihtimalinin kuvvetle muhtemel ABD’nin hoşnut olmaması vb. nedenler de Irak’taki gelişmelerin arkasında ABD’nin olduğu düşüncesi ihtimali değerlendirilmelidir. Tüm bunlara halkın Irak’ta konuşlu bulunan yabancı askeri güçlere karşı tepkileri de göz önünde bulundurulmalıdır.

Diğer Ortadoğu ülkelerinde olduğu gibi Irak da “cehalet, zaruret ve ihtilaf” çıkmaz sokağındadır. Irak’taki protestoların nasıl bir ivme kazanacağını hep birlikte göreceğiz.

Okunma Sayısı: 1302
YASAL UYARI: Sitemizde yayınlanan haber ve yazıların tüm hakları Yeni Asya Gazetesi'ne aittir. Hiçbir haber veya yazının tamamı, kaynak gösterilse dahi özel izin alınmadan kullanılamaz. Ancak alıntılanan haber veya yazının bir bölümü, alıntılanan haber veya yazıya aktif link verilerek kullanılabilir.

Yorumlar

(*)

(*)

(*)

Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış, Türkçe karakter kullanılmayan ve tamamı büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır. İstendiğinde yasal kurumlara verilebilmesi için IP adresiniz kaydedilmektedir.
    (*)

    Namaz Vakitleri

    • İmsak

    • Güneş

    • Öğle

    • İkindi

    • Akşam

    • Yatsı