Bilindiği üzere Ermenistan’ın 28 Eylül 2020’de Dağlık Karabağ’daki Azerbaycan mevzilerine saldırmasıyla başlayan 44 günlük savaş (Yeni Asya, 03.10.2020, Karabağ Çatışmaları), Ermenistan’ın yenilgisiyle sonuçlanmıştı. 

Yine Ermeni güçlerinin saldırısının başlamasında, Erivan’ın haberinin olmadığı iddiaları ve savaş esnasında, Ermenistan politikasındaki karar alma mekanizmaları arasındaki iletişim kopukluğu da hatırlardadır. Hatta Azerbaycan’a karşı saldırıların “Yukarı Karabağ kökenli Ermenilerce başlatıldığı ve bunun büyük ihtimalle bir süredir Kadife Devrimler’in mimarı George Soros’la görüşmelerde bulunan Başbakan Nikol Pashinyan’ın bilgisi dışında gerçekleştiği” iddialar arasındaydı (Yeni Asya, 06.10.2020, Ermenistan Saldırı).

Azerbaycan’la yaptığı savaşı kaybeden, siyasî, ekonomik ve toplumsal istikrarsızlıklar içindeki Ermenistan’da, Başbakan Paşinyan’ın 24 Şubat 2021’de Genel Kurmay Başkanı Onik Gasparyan’ı görevden aldığı haberleri basına yansımıştı. Ardından 25 Şubat 2021’de 41 ordu komutanından açıklama geldi. Açıklamada “uzun bir süre Ermenistan Silâhlı Kuvvetleri, mevcut hükümet tarafından Silâhlı Kuvvetleri itibarsızlaştırmayı amaçlayan saldırılara sabırla tahammül etti. Ancak her şeyin bir sınırı var. Verimsiz yönetim ve dış politikadaki ciddî hatalar ülkeyi çöküşün eşiğine getirdi. Mevcut durum sebebiyle Silâhlı Kuvvetler olarak, Başbakan ve hükümetinin istifasını talep ediyoruz” ifadesi kullanıldı (Yeni Asya, 27.02.2021, Ermenistan’da Darbe).

Ermenistan’da ordu komutanlarının “darbe bildirisi”ne karşılık, ülke, toplumsal kesimlerin “darbe karşıtı” ve Pashinyan yanlısı gösterilerine sahne olmuştu. Pashinyan, kendisine olan desteği görerek, seçim kararı alınmasını sağlamıştı. Ermenistan seçimleri 20 Haziran 2021’de gerçekleştirilmiş ve Pashinyan’ın Sivil Sözleşme Partisi oyların 687 bin 414’ünü alarak, yüzde 53.92 oranıyla seçimin galibi olmuştu (Yeni Asya, 29.06.2021, Ermenistan Seçimleri).

Ermenistan, şimdi de Cumhurbaşkanı Sarkissian’ın istifasıyla gündemdeki yerini aldı. Sarkissian, uzun bir şekilde kaleme aldığı istifasında, özetle “Eşsiz bir gerçeklikle yaşıyoruz. Cumhurbaşkanı’nın savaş ve barış meselelerini etkileyemeyeceği bir gerçeklik. Devlet ve halk için uygun olmadığını düşündüğü yasaları veto edemediği bir gerçeklik. Gerçek şu ki, Cumhurbaşkanı’nın fırsatları devlet için bir avantaj olarak değil, çeşitli siyasî gruplar tarafından bir tehdit olarak algılandığında, Cumhurbaşkanı’nın potansiyelinin çoğunu sistemik iç ve dış politika sorunlarını çözmek için kullanamadığı bir gerçek. Ermenistan, dünyanın sürekli bir türbülans bölgesinde, ancak Cumhurbaşkanı’nın ülkesine yardım etmek için anayasal bir aracı olmadığı bir gerçek. Cumhurbaşkanı’nın, bazen de ailesinin çeşitli siyasî gruplar tarafından hedef alındığı bir gerçek. İkincisi, Cumhurbaşkanlığı kurumunun ülke yararına elde ettiği başarılarla, geçmişimde olduğu gibi, çeşitli komplo teorileri ve mitlerle çok fazla ilgilenmiyor. Bana yönelik bu ‘endişe’ ahlâkın ötesine geçiyor ve nihayetinde sağlığımı doğrudan etkiliyor” biçiminde kaydediyor.

Sakissian’ın istifasının perde arkası aralanmadan, Ermenistan basınında “Pashinyan’ın, aylar önce Sarkissian’dan kurtulmaya karar verdiği”ne dair haberler yayınlanıyor. Yine Sarkissian’ın yerine gelecek Cumhurbaşkanlığı görevi için “Dışişleri Bakanı Ararat Mirzoyan, Başbakan Yardımcısı Tigran Avinyan, uluslar arası tanınırlığı olmayan Dağlık Karabağ Cumhuriyeti’nin 2007-2017 yılları arasında Başbakanlığını yapan ve asker kökenli Arayik Harutyunyan, 1999’da Ermenistan Başbakanlık görevini yürüten Vazgen Sargsyan ve yine Sargsyan’ın kardeşi 1999-2000 arasında Başbakanlık yapan Aram Sargsyan’ın da adı geçiyor”. Seçime kadar, adayların sayısının artması bekleniyor.

Ermenistan’da Sarkissian’ın istifasıyla siyasî dengelerin değişmesi söz konusu. Ancak geçici Cumhurbaşkanlığı görevine kimin geleceği Anayasa ile belirlenmiş durumda. Anayasa’nın 144. Maddesi’nde, “yeni Cumhurbaşkanı seçilinceye kadar Millet Meclisi Başkanı’nın bu görevi geçici olarak yürüteceği” belirtiliyor.

Yine Cumhurbaşkanı, Anayasa’nın 142. Maddesi’ne göre “istifasını Millet Meclisi’ne sunar. İstifa, yayınlandığı andan itibaren Kanun’un öngördüğü şekilde kabul edilmiş sayılır”. Bununla birlikte yeni Cumhurbaşkanı’nın, “Millet Meclisi tarafından seçileceği” aktarılıyor.  “Milletvekilleri’nin toplam sayısının en az dörtte birinin Cumhurbaşkanlığına aday gösterme hakkı bulunuyor. Birinci turda Cumhurbaşkanı seçilemediği takdirde, bütün adaylar ikinci tura katılabiliyorlar”.

Yeni Asya’nın 29 Haziran 2021 tarihli nüshasında, “Ermenistan Seçimleri” başlıklı makalemi “Ermenistan’ın 1990’lı yılların atmosferinden çıkmaya başladığı muhtemeldir” cümlesi ile sonlandırmıştım. Ermenistan’ın önce Dağlık Karabağ savaşının yenilgisini kabullenmesi, sonra Rusya ve Azerbaycan’la barış görüşmeleri için masaya oturması ve daha sonra kendisine yönelik darbeyi engelleyen Pashinyan’ın seçimleri kazanarak siyasette tutunması bu ihtimali doğrular niteliktedir. Birde Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Azerbaycan Devlet Başkanı İlham Aliyev ve Pashinyan’ın bölge için ekonomik önceliklere de yer alan 26 Kasım 2021’deki Soçi’de bir araya gelmeleri de zikredilen “kırılma ihtimaline” işaret etmektedir. 

Son olarak Sarkissian’ın istifası da bu kapsamda değerlendirilebilir.