Doğu Akdeniz Gaz Forumu (DAGF), 2019’da Mısır, Filistin, Ürdün, Yunanistan, Kıbrıs Rum Kesimi (KRK), İtalya ve İsrail arasında bölgesel gaz piyasası amacıyla kuruldu.
Rusya’nın Ukrayna’yı işgali, küresel petrol ve gaz fiyatlarının yükselmesine neden oldu. Rus enerji ürünlerine bağımlılığı azaltmayı hedefleyen Avrupa’da enerji güvenliği ve kaynak çeşitlemesi arayışına girildi. Çünkü savaşın başlangıcından beri Rusya’nın, petrol ve gazı Avrupa’ya karşı siyasi ve ekonomik bir argüman maksadıyla kullanması tehdidi mevcut. Uluslararası Enerji Ajansı’na (UEA) göre, AB tükettiği gazın %45’ini Rusya’dan sağlıyor.
Mısır 2018’de doğalgazda kendi kendine yeterliliği sağladıktan sonra, fosil/karbon yakıtlardan uzaklaşma ve 2030’a kadar Rusya’dan enerji bağımsızlığına yönelen AB’nin, sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) tedarikçisi olmak yolunda ilerliyor. Mısır 2021-2022 yıllarındaki 7.5 milyon tona çıkması beklenen devasa gaz keşiflerini ve üretimi yükseltme gayretinde.
Mısır, Akdeniz’deki 30 trilyon fit küp gaz rezervine sahip olduğu tahmin edilen Zohr gaz sahası ile enerji sektöründeki uluslararası yatırımcıların ilgisini çekiyor. Birde Mısır 7 bin km’lik boru hattı ağı, 31 bin km’lik dağıtım ağı, 29 adet gaz arıtma tesisi ile İdku ve Dimyat’taki 2 LNG tesisiyle doğal gazın taşınması ve işlenmesi için alt yapıya sahiptir. Mısır, tesislerinde işlediği LNG’yi Avrupa ve Asya pazarlarına ihraç etmek üzere, daha önce KRK ve İsrail’le anlaşma imzalamıştı. İsrail’den Mısır’a doğal gaz tedarikini arttırmak amacıyla iki ülke arasında Kasım 2021’de yeni bir Mutabakat Zaptı imzalandı. Ayrıca Zapta göre, gelecekte hidrojen taşımak için de iki ülkenin arasındaki mevcut boru hattını kullanması muhtemeldir.
İsrail’in Mısır’daki Dolphinus Holdings firması ile imzaladığı 15 yıllık anlaşma kapsamında, 2020 yılı başlarında Leviathan ve Tamar açık deniz sahalarından Mısır’a doğal gaz ihraç etmeye başladığı belirtiliyor. Yine doğal gaz, Sina Yarımadası’nı birbirine bağlayan denizaltı boru hattı aracılığıyla da ulaştırılacak. Hâl-i hazırda Dolphinus Holdings, ithal ettiği gazı Mısır’daki sanayi ve ticari tüketicilere, bir kısmını da Avrupa ve diğer dış piyasalara pazarlıyor.
DAGF çerçevesinde enerji keşif ve tesis açısından kendini geliştiren Mısır, yeni enerji kaynağı arayışındaki AB’nin dikkatini çekiyor. AB Komşuluk ve Genişlemeden Sorumlu Komisyon Üyesi Olivér Várhelyi, 3 Haziran 2022’de “planlanan anlaşmada, İsrail gazının Mısır’da sıvılaştırılıp, AB’ye ulaştırılacağını” açıklamıştı.
Várhelyi’nin bildirdiği anlaşma, Kahire’de 15 Haziran 2022’de Mısır, İsrail ve AB arasında DAGF’nin bakanlar kurulu toplantısında imzalandı. Anlaşmada hazır bulunan Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula Von Der Leyen “AB’ye istikrarlı gaz teslimatı ile AB’nin enerji güvenliğini sağlayacağız” diyerek, Rusya enerjisinden bağımsızlaşacaklarının sinyalini veriyor.
Mısır ve İsrail’in de, enerji alanında AB’nin önemli bir çözüm ortağı olma yolunda ilerlemesi ve bunun bölge siyasetine yansımaları muhtemeldir.