2008 yılında emeklilikte maaş bağlama oranlarının düşürülmesini de içine alan değişiklikle, “Emekli maaşı asgari ücretin en az yüzde 110’ı kadar olur” maddesi değiştirildikten sonra emekliler her geçen yıl daha fazla açlığa mahkûm edildi.
Geçen Temmuz ayında memura seyyanen 8 bin lira zam yapılırken, hem işçi hem de memur emekli maaşlarına enflasyon oranında zam yapılması emeklinin durumunu daha da kötüleştirdi. Sonradan kamuoyundan gelen tepkiler üzerine altı aylık zam bekleyen emekliye “bayram hediyesi” olarak 5 bin lira verildi. Orada da emekliler ayrıma tabi tutuldu. Aldığı maaşla geçinemediği için çalışmak zorunda kalan emekliye bu para verilmedi. Sonra Cumhurbaşkanından bir talimat geldi onlara da 5 bin liralık bir para verildi! Böylece altı aylık zam unutturuldu.
***
İPİN UCU KAÇTI
Tabiri caizse o tarihten sonra ipin ucu kaçtı. Seçim öncesi Hazine’nin başındaki Nurettin Nebati ile hükümetin başı Erdoğan’ın uyguladığı ekonomik politikalarla enflasyon yüzde 65’lere çıktı.
Enflasyon hayat pahalılığı ve fakirlik demektir. Zengini daha zengin, fakiri daha fakir yapar. Aynı zamanda paranın değerini zayıflatır, işsizliği artırır. Öyle de oldu. Ortadirek diye tabir edilen orta halli geliri oranlar ortadan kalktı.
“Talimatlı” bir durum da işçi ve Bağ-Kur emeklisi için oldu.
Yılbaşında memur emeklilerine yüzde 49.25, işçi ve Bağ-Kur emeklilerine yüzde 37.6 zam yapıldı. Bir talimatla, en düşük emekli aylığı 10 bine çıkarıldı, yüzde 5’lik de ek zam yapıldı. Birkaç gün sonra ikinci bir talimat, emekli maaşları 49.25’e yükseltildi.
Ancak en düşük 10 bin liralık emekli aylığı yine 10 bin lira da kaldı.
Peki, bütçe imkânları ne oldu?
Ekonomistler bile bu işin içinden çıkamıyor…
***
2008’DE BAŞLAYAN YANLIŞLIK
Emekliye zam yapıldı ama 2008 yılından beri açılan makas sebebiyle yine emekli aylıkları “açlık sınırı”nın altında kaldı.
Memura seyyanen zam yapılması piyasalara zam olarak yansımıştı. Yılbaşında asgari ücret, memurlar ve emeklilere ortalama yüzde 49 zam yapıldı ama daha zamlar insanların eline geçmeden iğneden ipliğe her şeye yüzde 100-150 zam yapılmasıyla eriyip gitti.
Asgari ücret 17 bin 2 lira ama yıllık yapıldığı için zam olmayacak, şu anda açlık sınırının biraz üstünde olan asgari ücret yılın ikinci yarısına varmadan açlık sınırının altına düşecek.
Talimatla götürülen ekonomi de gelinen nokta ancak bu kadar olur. Talimat ver faizi düşür, başka bir talimatla çıkar… Peki hangisi doğru? Sorgulayan yok.
Bir kesime seyyanen zam yaparken bir kesimi resmî enflasyona göre zam yaparsanız olan yine dar gelirliye oluyor.
***
TALİMATLI EKONOMİ DEVAM EDERSE
İşin özeti, ekonomideki kötü yönetim milleti perişan etti. Çalışan ve emekliye ne kadar zam yaparsanız yapın, enflasyon düşmediği sürece, popülist ekonomik modellerle ve talimatlı bir ekonomi modeliyle milletin perişanlığı bitmeyecektir. Vesselam.
***
HİSSEDİLEN ENFLASYON!
Memura, asgari ücretliye ve emekliye verilecek zamlar TÜİK’in enflasyon rakamlarıyla yapılır. TÜİK 2023 enflasyonun yüzde 64,7 olarak açıklamıştı. Şimdi yeni bir hesaplama yapmış 2023 yılı tüketicinin enflasyonun yüzde 129,4 dolayında hissedildiğini ortaya koymuş.
Yüzde 64.7’lik enflasyona göre zam yapıldı, peki şimdi ne olacak?