İsrail’in 1948’da kurulmasından beri Filistin’le çatışma ve savaşları genelde teo-politik ve jeo-politik unsurlar üzerinden değerlendirildi. Bu amaçla İsrail’in vaad edilen topraklar düşüncesi, Filistin ve Kudüs’te Filistinli Müslümanların işgal veya zorla evlerinden çıkartılarak yerlerine Yahudi yerleşimcilerin ikamet ettirilmesi başlıca politikalarıdır. Bununla birlikte Arap ülkelerinin İsrail’le muhtelif tarihlerdeki savaşları ve İsrail’le normalleşen Arap devletlerini de unutmamak gerekiyor.
Ayrıca İsrail’in 7 Ekim 2023’te başlayan Gazze’yi işgalinin amaçlarından birinin, Filistin’in Gazze deniz sahasındaki doğalgaz rezervlerini ele geçirme girişimi olarak da yorumlanıyor.
Yüksek düzeyde orantısız güç kullanması, Tel-Aviv’e ABD ve Avrupalı bazı aktörlerden ciddi şekilde dış destek verilmesi, zorla güneye yönlendirilen Gazzeliler’in Refah sınır kapısından Mısır’ın Sina Yarımadası’nda mülteci durumuna getirilmeye çalışılması gibi gelişmeler İsrail işgalinin boyutunu gösteriyor.
Yani Gazze’nin devam eden işgali, İsrail’in kuruluşundan itibaren Filistinlilerle çatışma ve savaşlarından daha farklı bir muhtevaya sahip. Levant Gaz Sahası isimli bölge Filistin (Gazze), İsrail, Suriye, Lübnan ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ile Güney Kıbrıs Rum Kesimi (GKRK) arasında kalan deniz sahasını kapsıyor. Zikredilen sahanın doğalgaz rezervinin yaklaşık 122 trilyon kübik fit (cubic feet) tahmin ediliyor.
Gazze’nin Filistin kıyılarında ise, British Gas (Birleşik Krallık Gaz) firması 1999’da Gazze deniz sahasında doğalgaz rezervinin 1,1 trilyon kübik fit tahmin ettiğini açıklamıştı. Birde aynı yıl British Gas firması, Filistin Yönetimiyle Gazze deniz sahasını işletmek için imzalanan sözleşmenin üzerinden 25 yıl geçmesine rağmen, İsrail terörizmin finansmanına aktarılacağını ileri sürerek bu gelirin Filistin’e verilmesini engelliyor.
Dolayısıyla İsrail, Filistinlilere kendi topraklarında ve karasularında egemenlik haklarını kullanmasını engellemeyi sürdürüyor. İsrail’in Filistinliler’in topraklarına adım adım ele geçirme politikasına, birde doğalgaz rezervlerine de el koymaya çalışmasını eklemek gerek. Çünkü Gazze’deki işgalin boyutu bu hususta muhtemel fikirler veriyor.
Diğer taraftan Mısır Cumhurbaşkanı Abdül Fettah Sisi’nin girişimleriyle 2013-2014’te Yunanistan ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi ile imzalanan bir dizi anlaşmanın sonucunda, Doğu Akdeniz’de petrol ve doğalgaz arama çalışmaları başlamıştı.
Devam eden görüşmelerle Doğu Akdeniz’de petrol ve doğalgaz arama sürecinde Mısır, Yunanistan, GKRK, İtalya, Fransa, Ürdün, Filistin ve İsrail’in üyeliğiyle Doğu Akdeniz Gaz Forumu (Eastern Mediterranean Gas Forum) kuruldu. Forum’un tüzüğü Mısır Parlamentosu’nda 22 Eylül 2020’de kabul edilerek, yine aynı gün Sisi tarafından onaylanmıştı (Yeni Asya, 27.03.2021, 20.02.2024).
Her ne kadar Filistin ve İsrail birbirleriyle silahlı mücadele içerisinde olsalar da, aynı zamanda Doğu Akdeniz Gaz Forumu üyesidirler. Ancak Gazze’deki işgalin büyük çaplı olması ve ABD’nin 300 savaş uçağı kapasiteli 3 savaş uçağı gemisini bölgeye göndermesi, İngiltere’nin kuvvetleriyle bölgede bulunması ile Çin ve Rusya’nın da askerî ve siyasî olarak buna kayıtsız kalmamaları vd. Doğu Akdeniz’in zengin yeraltı kaynaklarının önemini ortaya koyduğu kuvvetle muhtemeldir.
Sonuç olarak İsrail’in Gazze’yi işgalini sadece teo-politik ve jeo-politik unsurlarla değil, doğalgaz ve petro-politik açıdan da takip edilmeli.